Nga Oleksandra Matviichuk
Ajo ka punuar për më shumë se 20 vjet në forcimin e institucioneve demokratike në Ukrainë. Por pas zhvillimeve të fundit, fokusi i saj është në vend të dokumentimit të krimeve të luftës në vend. Së bashku me rrjetin e saj, Oleksandra Matviichuk ka mbledhur mbi 18,000 krime lufte në bazën e të dhënave “Tribunal for Putin”. Në nëntor, ajo do të vijë në Stokholm për të marrë çmimin Right Livelihood.
Kur Qendra për Liritë Civile (CCL), e kryesuar nga Oleksandra Matviichuk, u themelua në vitin 2007, qëllimi ishte të ndërtonte institucione të qëndrueshme demokratike dhe të punonte për një sistem drejtësie që përputhet më mirë me standardet ndërkombëtare. Për shembull, ata donin që Ukraina të bëhej anëtare e Gjykatës Penale Ndërkombëtare (ICC, një gjykatë e përhershme për krimet e luftës) dhe të ratifikonte Statutin e Romës (Statuti ICC), i cili bën të mundur hetimin dhe ndjekjen penale të individëve që shkelin ligjin ndërkombëtar.
Kështu u zhvillua edhe drejtimi i punës së tyre – për disa vite. Në lidhje me atë që zakonisht quhet Euromaidan, protestat e Ukrainës kundër vendimit të Presidentit të atëhershëm Yanukovych për të krijuar lidhje më të ngushta me Rusinë në vitin 2013, situata ndryshoi.
Si përgjigje ndaj reagimeve të dhunshme të autoriteteve ndaj protestave, KKL organizoi nismën “Euromaidan SOS”. Nëpërmjet rrjetit, CCL ishte në gjendje të dokumentonte shkeljet e të drejtave të njeriut, të organizonte mbrojtje për të pambrojturit dhe të koordinonte mbështetjen ndërkombëtare që morën ukrainasit.
– Puna jonë me Euromaidan SOS, ndër të tjera, tregon se çfarë mund të bëjnë njerëzit së bashku. Kur autoritetet dhe policia u përpoqën të shuanin protestat paqësore të njerëzve, avokatët dhe vullnetarët tanë ishin në gjendje të tregonin një forcë që ndryshoi situatën, thotë Oleksandra Matviichuk.
OLEKSANDRA MATVIICHUK/QENDRA PËR LIRITË CIVILE (CCL)
Çmuar për: “Punën e tyre në ndërtimin e institucioneve të qëndrueshme demokratike në Ukrainë dhe krijimin e një rruge për llogaridhënien ndërkombëtare për krimet e luftës”.
Qendra për Liritë Civile (CCL)
Oleksandra Matviichuk dhe rrjeti i saj kanë mbledhur mbi 18,000 krime lufte në bazën e të dhënave “Tribunal për Putinin”. Foto: CCL
Dokumentimi i krimeve të luftës
Kur Rusia aneksoi Krimenë disa muaj më vonë, CCL ishte organizata e parë e të drejtave të njeriut që dërgoi vëzhgues në rajon. Ai zhvilloi mjetin e parë online, një lloj hartash ndërvepruese, për të qenë në gjendje të hartojë dhe gjurmojë zhdukjet dhe rrëmbimet e aktivistëve, gazetarëve dhe politikanëve vendas.
– Për mbi 20 vjet kam luftuar për të drejtat e njeriut në Ukrainë dhe Euroazi. Por për tetë vitet e fundit kam punuar në dokumentimin e krimeve të luftës. Qëllimi ynë është të mbajmë përgjegjësit përgjegjës dhe të sjellim drejtësi për secilën prej viktimave të luftës, thotë Oleksandra Matviichuk.
“Puna jonë me, ndër të tjera, Euromaidan SOS tregon se çfarë mund të bëjnë njerëzit së bashku.
CCL dhe Oleksandra Matviichuk kanë krijuar gjithashtu Grupin OZON, i cili monitoron punën e agjencive të zbatimit të ligjit, gjykatave dhe autoriteteve. Në të njëjtën kohë, ata duan të forcojnë ndërgjegjësimin e qytetarëve për të drejtat e njeriut dhe t’i përfshijnë ata në punën për forcimin e tyre. Në vitin 2017, për shembull, u krijua Shkolla e Kievit për të Drejtat e Njeriut dhe Demokracinë, një platformë për trajnime për të drejtat e njeriut. Deri më tani, mbi 20,000 njerëz nga mbi 20 vende kanë marrë pjesë në kurset e trajnimit atje.
LIDHJA E JASHTME: Lexoni më shumë rreth Right Livelihood
– Protestat e njerëzve mund të nënkuptojnë shumë më tepër sesa mund të mendoni. Mobilizimi masiv mund të ndryshojë shoqërinë. Ata që protestojnë e dinë se nuk ka garanci, se mund të torturohen, rrahen dhe madje të vriten për atë që bëjnë. Por të dish se ka njerëz rreth teje që bëjnë gjithçka që munden për t’ju mbrojtur dhe për të vazhduar luftën nëse është e nevojshme, krijon guximin që duhet të keni për të vazhduar luftën, thotë Oleksandra Matviichuk.
CEREMONIA E ÇMIMEVE TË RIGHT LIVELIHOOD
Më 30 nëntor 2022, katër fituesit e çmimeve do të marrin çmimet e tyre në një ceremoni çmimesh në Cirkus në Stokholm.
Ceremonia e ndarjes së çmimeve drejtohet nga gazetarja dhe prezantuesja Parisa Amiri, ndërsa argëtimin e bëjnë Tingsek dhe kori i shpirtit GET UP.
Biletat për ceremoninë e ndarjes së çmimeve mund t’i blini deri më 30 nëntor në Ticketmaster .
Ceremonia e ndarjes së çmimeve mund të shihet drejtpërdrejt të mërkurën më 30 nëntor në orën 19.30 në expressen.se dhe këtë faqe të fushatës, si dhe në faqen e internetit të Right Livelihood .
Ndër të tjera, CCL ka arritur sukses me ligjet që kanë të bëjnë me krimet e luftës.
Mbështetja ndërkombëtare e nevojshme
Që nga 24 shkurti i këtij viti, për fat të keq, aftësia e CCL për të organizuar dhe dokumentuar shkeljet e të drejtave të njeriut ka ardhur sërish në ndihmë. Në të njëjtën ditë kur Rusia pushtoi Ukrainën, realiteti ndryshoi për organizatën – dhe sigurisht për të gjithë banorët e vendit.
– Këto janë kohë të vështira për popullin ukrainas tani. Ne luftojmë për të ruajtur lirinë tonë, në të gjitha nivelet. Liria për të qenë një vend i pavarur, për të qenë një popull i lirë me të drejtën e gjuhës dhe kulturës sonë dhe lirinë për të zgjedhur demokracinë, thotë Oleksandra Matviichuk.
Organizata që CCL krijoi në SOS Euromaidan rifilloi shpejt punën e saj. Për gati një vit, CCL, së bashku me organizatat e saj simotra, ka dokumentuar krimet e luftës dhe shkeljet e të drejtave të njeriut, ka mbledhur dëshmi dhe ka siguruar prova të rëndësishme. Puna ka rezultuar në bazën e të dhënave “Tribunal për Putin”, e cila deri më tani ka mbledhur dokumentacionin e mbi 18,000 krimeve nga të gjitha palët në konflikt.
– Kjo nuk është një situatë që mund të zgjidhet në nivel kombëtar. Kjo nuk është një luftë mes dy shteteve, por mes dy sistemeve, një demokratik dhe një totalitar. Pra, për të zgjidhur situatën, është e nevojshme mbështetja ndërkombëtare, thotë Oleksandra Matviichuk.
ÇMIMIN E DUHUR TË JETESËS
Right Livelihood u themelua në vitin 1980 për të mbështetur punën për paqen, drejtësinë dhe qëndrueshmërinë globalisht. Çmimi Right Livelihood jepet çdo vit për të vlerësuar njerëzit e guximshëm dhe përpjekjet e tyre vizionare për një botë më të mirë. Me ndihmën e fituesve të çmimeve, rrjete të forta dhe vepruese ndërtohen në mbarë botën. Right Livelihood u ofron të gjithë të shpërblyerve mbështetje afatgjatë. Bëhen përpjekje të veçanta për mbrojtjen e fituesve të çmimeve, jeta dhe liria e të cilëve kërcënohet. Organizata gjithashtu bashkon laureatët me institucionet akademike dhe siguron që puna e tyre dhe të gjitha idetë e rëndësishme të njihen në mbarë botën. Deri më sot, 190 njerëz dhe organizata nga 74 vende janë vlerësuar me Çmimin e Drejtësisë së Jetesës.
Ju mund të bashkoheni dhe të mbështesni punën e Right Livelihood për një botë të drejtë, paqësore dhe të qëndrueshme për të gjithë.
Oleksandra Matviichuk ka punuar në forcimin e institucioneve demokratike në Ukrainë për më shumë se 20 vjet.
Valë solidariteti në të gjithë vendin
Pavarësisht kohëve të vështira, vitet e fundit KKL ka arritur të arrijë sukses në aspektin e legjislacionit kombëtar, jo më pak me ligjin e njohur si 2689. Ky ligj, i cili trajton veçanërisht krimet e luftës, do të bëjë të mundur vënien e drejtësisë ndaj atyre që u janë nënshtruar mizorive të luftës dhe kërkojnë përgjegjësi nga ata që kanë kryer krimet. Parlamenti ukrainas votoi po për ligjin në qershor 2021 dhe gjithçka që nevojitet që ai të hyjë në fuqi është nënshkrimi i Presidentit Zelenskyi – i cili në kohën e shkrimit ende mungon.
LIDHJA E JASHTME: Më shumë se thjesht një çmim – Right Livelihood mbështet fituesit e saj të çmimeve
“Protestat e njerëzve mund të nënkuptojnë shumë më tepër sesa mund të mendoni,” thotë Oleksandra Matviichuk. Foto: CCL.
Për Oleksandra Matviichuk dhe CCL, çmimi Right Livelihood është i një rëndësie të madhe, jo më pak për vëmendjen ndërkombëtare që çmimi mund të krijojë dhe se si Right Livelihood mund të ndihmojë në presionin për ndryshimet e nevojshme.
– Të fitosh çmimin Right Livelihood, të fitosh akses në një rrjet ku të gjithë ndajmë të njëjtën bazë vlerash, është me rëndësi më të madhe për ne. Çmimi hap mundësi për të marrë vëmendjen dhe mbështetjen ndërkombëtare që na nevojitet në luftën tonë, thotë Oleksandra Matviichuk.
– Por ajo që është gjithashtu e rëndësishme për të vazhduar punën është vala e solidaritetit që unë shoh se po rritet në të gjithë vendin. Se si këto kohë të vështira ende nxjerrin në pah anët tona më të mira, na japin mundësinë të bëhemi vetvetja jonë më e mirë. Çdo ditë shoh njerëz të zakonshëm që kryejnë gjëra të jashtëzakonshme. Si rrezikojnë jetën e tyre për të shpëtuar jetën e njerëzve që nuk i kanë takuar kurrë më parë. Më frymëzon, thotë Oleksandra Matviichuk
AL in Sweden. 