Nga Astrit Patozi*

Për cdo shtet me nivel të lartë korrupsioni, si Shqipëria, cdo përmirësim në cilësinë e auditimit do të ishte i rëndësishëm dhe i mirëpritur. Por unë nuk mendoj aspak se ligji, që po shqyrtojmë sot, do t’i shërbente këtij qëllimi, sepse ne nuk po vuajmë nga korrupsioni për shkak të ndonjë vakumi legjislativ, por nga mungesa e qartë e vullnetit politik për ta goditur atë. Po përpiqem ta aktualizoj pak këtë problem me gjendjen dëshpëruese, që po kalon vendi.

Sic po e shohim të gjithë ka një nervozizëm dhe sensibilitet të fortë në arenën e politikës, sa herë që përmendet CEZ-I, dhe kjo nuk po ndodh rrallë. Dhe megjithë qetësimin e përkohshëm të Spartak Brahos, duket se kjo histori do të vazhdojë edhe për shumë kohë. Partia Demokratike është në të drejtën e saj kur thotë se do t’i shkojë të vërtetës deri në fund, pasi bëhet fjalë për një aferë gjigande, nga e cila janë grabitur qindra milion euro. Por unë kam një ide tjetër, jo thjesht i nxitur nga skepticizmi, që buron nga fakti se Republika jonë nuk para e ka qejf zbardhjen e të vërtetave përvëluese. Por se, cilido qoftë fati i mëtejshëm i hetimit, gjithmonë nëse do të ketë një të tillë, cështja e CEZ-it i ka prodhuar tashmë efektet e veta politike. Qoftë edhe me paqartësitë, që krijohen nga lëvizjet dhe deklaratat kaotike të atyre, që u djeg më shumë, të cilët mendoj se janë tërësisht të ekspozuar para publikut.

Unë, natyrisht, që nuk mund ta di ekzaktësisht sot se cili është përfituesi më i madh i kësaj afere dhe sa është shuma, që ka përlarë ai me një dorë, por di me siguri se prej kohësh kjo qeveri nuk ekziston më, jo thjesht në kuptimin që ka një ekip ministrash në një vend normal. Sigurisht, që ajo po zvarritet dhe mund ta vazhdojë ta bëjë këtë edhe për një farë kohe, por kurrësesi për shumë gjatë. Por problemi është se kjo krijon një kosto aq të rëndë sa mund t’ia kalojë disafish gropës së frikshme të CEZ-it, megjithë respektin që kam për shumën, që pretendohet se është zhvatur në këtë rast. Ndaj edhe mendoj se fokusi ynë kryesor nuk duhet të jetë thjesht hetimi dhe zbardhja e skandalit, por humnera ku kemi rënë, pasi u hap kutia e Pandorës. Sepse cdo ditë që kalon me një qeverië rrëzuar është një faturë e stërmadhe për një vend si i yni, i cili e ka të vështirë ta mbajë drejt timonin edhe kur nuk është në krizë, jo më në këto kushte.

Për sa kohë që ne vetë kemi kërkuar një ekip ndërkombëtar për të hetuar, unë e kam të vështirë të akuzoj që sot përgjegjësit e supervjedhjes, ndonëse e kam shumë të qartë se cilët janë ata. Por jam tërësisht i përligjur t’u drejtohem dy bashkëkryetarëve të një mazhorance, që nuk ekziston më, se, nëse e kanë të pamundur të heqin thonjtë nga gryka e njëri-tjetrit, vendin nuk mund ta mbajnë më peng. Edi Rama dhe Ilir Meta nuk kanë mandat për të rrokullisur Shqipërinë, sepse ata janë votuar për të qeverisur. Gjë që në fakt nuk e bënë për asnjë ditë të vetme, edhe kur ishin në paqe, e jo më tani që janë në luftë të hapur dhe gati publike.

Dy vjet më parë ata u mburrën se morën 1 milion vota, të cilat i konvertuan në shuplaka kundër nesh! Sot askush nuk i përmend më ato, jo thjesht se nuk dihet sa kanë mbetur, por më shumë për faktin se ato janë duke qëlluar me të gjithë fuqinë njëra-tjetrën. Deputeti i deklasuar socialist Ben Blushi fliste para ca muajsh për funeralin e ‘Rilindjes”, por unë nuk jam fare dakord me të. Sepse nuk mund të vdesë dicka, që nuk ka lindur kurrë. Sepse “Rilindja” nuk ka ekzistuar asnjë sekondë, bile as në ditët e para të krushqisë famëkeqe të 1 prillit. Sepse, jo “Rilindje” që nuk mund të ketë, por as stanjacion, inerci dhe normalitet nuk mund të presësh po të përpiqesh ta qeverisësh vendin me mentalitetin dhe me rregullat mafias. Kështu na ka ndodhur ne në këto dy vjet, ndaj edhe kemi mbërritur në këtë pikë sot.

Ka shumë njerëz që sot, jo pa logjikë, janë të bindur se cështja e CEZ-it, duke përfshirë shuma marramendëse, ka pasur efektin e tërmetit dhe i ka tronditur në mënyrë të pariparueshme themelet e kësaj maxhorance. Unë nuk mendoj kështu. Por them se CEZ-i ishte thjesht derdhja e kupës në një rivalitet të egër, që nuk ka asgjë të përbashkët me rregullat e një loje normale politike.

Sepse këta e shqyen në mes Shqipërinë që ditën e parë të pushtetit të tyre, duke tërhequr secili nga vetja për të rrëmbyer pjesën më të madhe. Sepse, përgjatë dy vjetëve grabitën pa mëshirë gjithcka në këtë tokë, duke përgjuar dhe u xhelozuar për njëri-tjetrin dhe sot ngjajnë me dy banda mafioze, që nuk mund të bashkëjetojnë më në të njëjtin territor, sepse ose njëra duhet ta vrasë tjetrën, ose e dyta duhet të pranojë pushtetin e të parës. Mënyrë tjetër nuk ka dhe kjo është ligjësi e kësaj bote të errët në gjithë globin.

Sepse e mbushën parlamentin, por jo vetëm atë, me persona me precedentë të rëndë penalë, brenda dhe jashtë vendit, dhe u thonë shqiptarëve që të presin pikërisht prej kësaj salle reformën e shumëkëkruar në drejtësi dhe punë të tjera të mira për vendin.

Kjo qeveri ka rënë dhe po zvarritet në agoni të thellë, jo për shkak të opozitës, pavarësisht se gishti po tregohet edhe nga ne, që kjo mazhorancë fiktive t’i japë më shumë oksigjen vetes për të mbijetuar. Do të më pëlqente shumë që të ishte e kundërta, por dua të jem realist. Ne mund të kemi merita, për të cilat nuk na është dhënë ende haku, apo mëkate, për të cilat nuk e kemi marrë ende atë që meritojmë, por këtë nuk e kemi bërë.

Kjo qeveri nuk ka rënë prej nesh, por për shkak se është e pamundur të mbash gjatë dy lukuni të ndryshme, që vërsulen pa mëshirë mbi trupin e vobekët të një vendi të varfër. Kjo qeveri ka rënë se nuk mund të jesh kurrësesi njëkohësisht edhe shteti, edhe mafia, edhe qeveria, edhe krimi apo korrupsioni.

Kjo qeveri ka rënë sepse nuk ngjalli asnjë ditë shpresë dhe frymëzim, që kur rilindasit gjasme u ulën për herë të parë të zyrat e shtetit, e deri më sot, që po flasim. Eshtë e vetmja ndoshta, që nga 1912-a që nuk e ka bërë këtë, sepse për vetë natyrën e politikës, ditët e para të pushtetit ta japin si bonus prishtshmërinë pozitive tek publiku. Madje kështu ka ndodhur edhe me qeverinë e pas 1997-ës, ndonëse vendi sapo kishte dalë nga një konflikt i armatosur, që gati përfundoi në luftë civile.

Kjo qeveri ka rënë, sepse e ktheu Shqipërinë me një shpejtësi marramendëse në një vend qesharak, ku mungojnë edhe skrupujt më minimalë për një shtet serioz. Pak ditë më parë kryetari i Komisionit të Sigurisë të parlamentit shpalli shqetësimin e një konspiracioni të madh dhe ogurzi, qe synonte destabilizimin e vendit. Në qendër të përbetimit, sipas tij, ishin një deputet i defaktorizuarpolitikisht dhe një person aktualisht i papunë? Si deputet i këtij Kuvendi më takon që të jem mbrojtës i paepur i stabilitetit të vendit, pavarësisht në jam në pushtet apo opozitë. Por më ndjeni që po e them, që ato ditë kam menduar se, nëse kjo do të ishte e vërtetë, në djall të shkonte stabiliteti, dhe le të pëmbysej Republika, po qe se ajo varej realisht në dorë të Tom Doshit dhe Dritan Priftit. Dhe vetëm pasi ky alarm u kombëtarizua dhe u mor seriozisht, të shqetësuarit morën frymë lirisht dhe thanë se “destabilizimi po qetësohej”, një shprehje kjo edhe më qesharake se vetë cështja, a thua se bëhej fjalë për një kafshë që ishte tërbuar papritmas dhe pastaj e kishin vaksinuar.

Kjo qeveri ka rënë dhe cdo ditë që kalon e bën më të rëndë situatën, sepse hordhitë e të dy palëve sulen që sa zbardh dita mbi financat e brishta të shtetit, sikur të ishin në ditën e fundit të pushtetit të tyre. Dhe s’kanë faj, sepse askush se di se c’do të sjellë e nesërmja, me një qeveri, gjysma e së cilës, kërkon të likuidojë gjysmën tjetër. Kjo qeveri ka rënë, sepse asaj po i ikën populli i vet, gati me të njëjtat ritme me sirianët, që janë prej vitesh në luftë të përgjakshme.

Unë nuk jam aq naiv sa të mendoj se kjo qeveri ka rënë për shkak se Edi Rama nuk shkon mirë me Ilir Metën. Sepse pretendoj të bëj pjesë tek njerëzit që e pranojnë debatin edhe brenda një partie, e jo më mes forcave të ndryshme politike. Po ata të dy dhe cetat që kanë nga pas, nuk kanë debat midis tyre, por një llogari të hapur me njëri-tjetrin për interesa okulte dhe korruptive, në dëm të qytetarëve shqiptarë dhe të atdheut tonë të përbashkët, sic thotë shpesh Gramoz Ruci.

Cdo ditë që kalon nën cadrën e kësaj qeverie e zbeh vlerën që mund të ketë edhe në rast se zbardhet e gjithë afera e CEZ-it, madje dhe sikur paratë e vjedhura të kthehen tek i zoti (përrallë shumë e bukur për t’u besuar kjo). Sepse kjo kllapi qeverisëse vecse e shumëfishon rrënimin e ekonomisë kombëtare dhe e bën shumë më të vështirë ringritjen e saj. Ne nuk mund t’i lemë fatet e mbi tre milion shqiptarëve në mëshirën e llogarive të forcave dhe të humorit të sekserëve të Edi Ramës dhe Ilir Metës, që paguhen cach apo në natyrë, për cdo ditë më shumë të kësaj bashkëjetese të sforcuar, tipike për familjet mafoze.

Ndaj edhe dhe pse kjo qeveri është vetërrëzuar, kjo nuk e zbeh aspak rolin aktiv të opozitës. Në këtë Shqipëri depresive, që tkurret dita-ditës nga mungesa e perspektivës, i takon Partisë Demokratike që të marrë flamurin e kthimit të besimit të publikut tek politika. E cila nuk mund të ketë asnjë shans, nëse nuk mbështetet tek disa vlera dhe parime, apo tek një minimum humanizmi, i cili sot mungon gati plotësisht. Nuk them se është mision i lehtë, por është e vetmja rrugë.

Ne nuk duhet të mendojmë për asnjë cast se do të marrim një ditë pushtetin, sepse nuk ka kush të vijë tjetër. Po qe se do të presim që të na vijë radha, kurrë mos ardhshim edhe ne, se nuk do të ndryshojë ndonjë gjë e madhe. Do të iki një palë, e do të vijë një palë tjetër.

Por ne duhet ti bindim që sot shqiptarët se nuk do të qeverisim asnjë ditë si këta, që realisht do ta ndryshojmë këtë kënetë, që sa vjen e bëhet më e ndotur, ndoshta edhe me kontributin tonë, për aq sa na takon, me veprimet dhe mosveprimet tona. Dhe për këtë nuk ka nevojë të tundim historinë tonë të lavdishme, sepse ajo nuk mjafton. Ajo nuk sjell asgjë të re, edhe për faktin se për të i kemi marrë një herë, si spaletat, ashtu edhe ndëshkimin. Madje ne duhet t’u krijojmë që tani bindje njerëzve se nuk do të përsërisim kurrësesi edhe gabimet tona të qeverisjes, se është jashtë cdo dyshimi që të tilla kemi pasur plot.

Por që të shkundësh shqiptarin e neveritur nga përkeqësimi i cdo standarti në këtë vend, natyrisht, që nuk mjaftojnë fjalët e bukura, sepse po të ishte për to, ky kryeministër, që ende kemi, do të qëndronte gjithë jetën në atë karrige, sepse atij, për hir të së vërtetës, nuk i calon gomari nga gjuha. Mendoj se prej nesh pritet akte dhe gjeste të forta dhe jam shumë i sigurt se suksesi do të jetë i shpejtë dhe se kjo betejë ia vlen.

Qeveritë nuk mund të jenë për këtë vend si fatkeqësi natyrore, para të cilave njeriu është i pafuqishëm. Shikoni Malin e Zi sot! Për shkak të bindjeve politike, por edhe të formimit tim, e fundmja gjë që më shkon ndër mend për të ndërruar pushtetin është dhuna dhe revolucioni. Por nuk mund të mos e them se shqiptarët kanë sot shumë më tepër arsye se malazezët për të qenë të revoltuar dhe se cfarëdo skenarësh konspirativë dhe gjeolitikë të fshihen pas trazirave në Podgoricë, asgjë nuk do të ishte e mundur në rast se atje nuk do të kishte një majisje të pakënaqësisë popullore për korrupsionn e qeverisë.

Të nderuar kolegë të të gjithë flamurëve,

Për gjitha sa thashë më lart, kjo është një qeveri e vdekur dhe dihet prej mijëra vjetësh që kufomat zakonisht varrosen të nesërmen. Kjo është në të mirën e të gjithëve, duke përfshirë edhe atë që ka ndërruar jetë.

Kryetari i PD-së Basha ka bërë një denoncim shokues në “Opinion”. Basha i deklaroi gazetarit Fevziu se shërbimet e huaja kanë regjistruar ministrin Tahiri komunikuar me njerin nga trafikanët.

Sipas Bashës, ministri Tahiri i thotë se unë nuk dua por janë institucionet e tjera që do të arrestojnë. Gjithmonë sipas kreut të opozitës kjo gjë tashmë është e provuar dhe se vetë kreu demokrat e posedon këtë bisedë. Policia e Durrësit ka hezitur disa ditë më parë të arrestojë një grup trafikantësh të lëndëve narkotike. Sipas Lulzim Bashës operacioni ku merrnin pjesë struktura të Prokurorisë, të Shërbimit Shtetëror Informativ nuk ka gjetur bashkëpunimin e Policisë së Shtetit.

###############

A qëndron mbrapa këtyre dy firmave kineze vëllai i Edi Ramës, Olsi Rama, dhe a është ai përfaqësuesi de-facto i këtyre firmave dhe fituesi real i Zonës së Lirë Ekonomike të Spitallës?

Rezulton se në 29 Korrik, një delegacion i dërguar nga Kryeministri Edi Rama dhe që kryesohej nga i vëllai i tij Olsi Rama ka udhëtuar drejt Kinës për të negociuar mbi përfshirjen e dy kompanive kineze në këtë tender. Nëse klikojmë në faqen e web të një kompanie kineze të ndërlidhur AIWAN Grup, aty thuhet se Olsi Rama është i dërguari zyrtar i Qeverisë Shqiptare në këto negociata, sëbashku me Këshilltarin Tregtare të Ambasadës Krivis Meçi dhe Gëzim Mançe, përfaqësues për investimet në Shqipëri.

(kliko këtu http://www.awjt.cn/P1.asp?id=19522

Dhe pikërisht Gëzim Mançe, sëbashku Xiaohe Zhou, pronarin e firmës kineze “Zhejiang Haiteng Investment Co., Ltd”, dhe që shfaqet edhe në fotot e takimeve që Olsi Rama ka patur në Kinë, dje janë paraqitur në tenderin e Ministrisë së Ekonomisë, dhe me shumë gjasë fituese e tenderit pritet të jetë pikërisht konsorciumi kinez me të cilin ka negociuar personalisht i vëllai i Kryeministrit Edi Rama, Olsi Rama.

Po çfarë fshihet pas gjithë kësa skeme?

Në këtë pikë është e domosdoshme që organet kompetente dhe mediat duhet të nisin sa më parë verifikimet përkatëse. Sipas skemës së zbardhur më lart rezulton që në këtë pikë përfituesi real i Zonës së Lirë Ekonomike të Spitallës prej 500 hektarë dhe për 99 vjet, janë Edi Rama dhe vëllai i tij Olsi Rama. Duket qartë se firmat e vogla kineze janë paraqitur në tender thjeshtë sa për të mbuluar këtë mega-aferë korruptive.

Realisht plan-biznesi real i nuk është zhvillimi i një Zone Industriale në Spitallë, pasi ajo zonë nuk ka një port të mirëfilltë dhe lidhje hekurudhore efektive me rajonin dhe Europën.

Sipas burimeve konfidenciale të SYRI.net i vetmi avantazh që konsorciumi kinez do të ketë në këtë aferës është, shitja e vizave dhe rezidencave të përhershme për shtetas kineze, i cili është një nga bizneset më fitimprurëse në Kinë.

Për këtë kemi informacione të sigurta, qe qeveria shqiptare do të bëjë një paketë ligjore, ku çdo shtetas i huaj që investon mbi 200 mije euro ne Shqipëri merr automatikisht leje qëndrimi në Shqipëri.

####################

“Enigma”, policia italiane: 5 të kërkuarit janë në Shqipëri, policia ti arresojë

Gjatë operacionit “Enigma”, policia shqiptare nuk mundi të vejë në pranga dy krerët e organizatës kriminale, vëllezërit Hajri dhe 3 persona të tjerë.

Gjatë një konference për median, gjatë ditës së djeshme policia dhe prokuroria e Venecias thanë se, 16 persona janë vënë në pranga 14 prej të cilëve në Itali dhe 2 në Shqipëri. Por në vendin tonë, duhej që të arrestoheshin edhe 5 të tjerë.

Këtu ka dështuar policia shqiptare, të cilës mësohet se i kanë shpëtuar njerëzit më të rëndësishëm të organizatës kriminale. Prokuroria italiane ka kërkuar që këto persona që ndodhen në Shqipëri duhet të arrestohen.

“Sipas burimeve të Guardia di Financas, 5 të kërkuarit ndodhen të gjithë në Shqipëri dhe mesa dimë ne, policia është në ndjekje të tyre. Mes tyre janë edhe vëllezërit, Altin dhe Emiljan Hairi, 31 dhe 28 vjeç, që ishin kthyer prej disa vitesh në Durrës. Në kërkojmë që policia shqiptare ti arrestojë personat e kërkuar”, kanë bërë të ditur gjatë konferencës prokurorët italianë.

####

Gazetarja e VoA e kryqëzon në intervistë. Ilir Meta e sulmon: Hajde bëhu Prokurore, ti e zgjidhke korrupsionin/ VIDEO

Intervista e Ilir Metës dhënë në studiot e Zërit të Amerikës në Uashington mund të thuhet me pak fjalë që ka qenë një kryqëzim mediatik live i Kryetarit të Kuvendit. Moderatorja e Zërit të Amerikës ka përdorur një version Hard Talk (bisedë të ashpër) me Kryetarin e Kuvendit për pasurinë e tij marramendase dhe përfshirjen e tij në aferën korruptive CEZ-DIA. Biseda ka qenë aq e tensionuar saqë pyetjeve të gazetares së Zërit të Amerikës, Meta e sulmoi atë duke i thënë: “Mesa duket edhe ju do ta filloni gazetarinë nga e para”.

Kështu kur moderatorja e pyeti Ilir Metëën se ç’farë note do ti vendoste qeverisë për mënyrën sesi po e trajtonte ekonominë e vendit, Ilir Meta tentoi të vendoste pikat mbi ‘I’ kur i tha “Nuk jam mësues që të vendos nota, jam edhe pjesë e kësaj qeverisje, por nuk duhet të harrojmë që kjo qeveri e mori vendin në situatë mjaft të vështirë”. Menjëherë Meta e kuptoi se kishte shkuar shumë larg me përgjigjen e tij të thatë dhe tentoi të bënte një hap prapa për të qetësuar situatën kur shtoi: “Duhet të bëjmë shumë më tepër në këtë drejtim ky është shqetësimi ynë kryesor, që të përmirësohet jeta e qytetarëve tanë dhe të rritet ekonomia e vendit”.

Por situata mes moderatores dhe Metës nuk u qetësua aspak kur ajo e pyeti Kryetarin e Kuvendit nëse ndjente ndonjë presion nga opinion publik kur ai përflitej për pasurinë e tij marramendase, si automjetet apo shtëpitë e pushimit. “A nuk iu duket i tepër gjithë këtë luks Zoti Meta”- ishte pyetja e moderatores. Në këtë pikë Meta u hodh në kundërsulm ndërsa deklaroi: “Nuk e di për ç’farë luksi e keni fjalën. Nuk mund të merrem me gjëra të tilla personale. Jam politikan që jeton në Shqipëri dhe vlerësohem nga ata që jetojnë në Shqipëri. Unë s’kam asnjë makinë personale.

Kulmi i tensionit në transmetim direkt për Ilir Metën arriti kur moderatorja e pyeti për përfshirjen e tij në aferën korruptive të CEZ: “Kjo është e keqja juaj që unë nuk flas dot në emër të gjithë shqiptarëve. Do t’ju jap dokumentin e firmës ku nuk përmendet emri i Metës. Mesa duket edhe ju do ta filloni gazetarinë nga e para. Shqipëria mund t’ju marrë ju Prokurore të Përgjigthshme dhe e ka zgjidhur problemin e korrupsionit. Ish-kryeministri e ka emrin në dokument, por nuk përmendet emri i z.Meta. Mua më vjen për të qesh se jetoni në Amerikë, kur Meta mos jetë më në politike patjetër emri im s’do dalë më”.

###########

Te kerkosh doreheqjen e nje kryetari qe ka fituar zgjedhjet lokale, eshte jo vetem nje anadollek por dhe nje abuzim i hapur me voten qytetare  brenda Partise Demokratike.

Te kerkosh doreheqjen e Renato Prezes, kryetarit te ri te deges se Partise Demokratike Pogradec, ne nje kohe kur Partia Demokratike  e drejtuar nga ky kryetar dege, arriti te fitoje ne bashkine e Pogradecit mbas 15 vitesh, eshte jo vetem nje loje e ndyre shtrigash dhe hijenash nate, por dhe nje perpjekje per ta ri-care dhe shkaterruar perseri kete dege.

Humbesit apo perfituesit, cakejte brenda dhe jashte deges se PD_se Pogradec duhet ta dine apo ta marrin vesh se partia demokratike, nuk eshte as prone private, as dhe nje lope qe duan ta mjelin dhe kur ajo eshte e ngordhur.

Matrapaslleqet dhe shitja e votes duhet te marrin fund, te pakten brenda kesaj dege, shefat e Tiranes, Korces, apo dikush tjeter duhet ti largojne duart dhe matrapaslleqet per fitimet e tyre personale nga kjo dege

Klaneve te vjetra drejtuese, abuzuese dhe perfituese nga pushteti i kaluar, ju ka ikur koha. Ne qofte se nuk kane fuqi, apo nuk munden ta ndimojne me Partine Demokratike, te mos mundohen ti vene gure nen rrota.

Jo gjithmone lumi sjell uje te paster.

Here here ai  sjell dru te perzier me balte dhe gure.

¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤

Pogradec:

Përçahet PD-ja,kërkohet dorëheqja e Renato Prezës

“Ju lutem mos ushqeni asnje iluzion. Mua më
vrane dhe keshtu kane vepruar edhe me dy kryetaret
tjere te Shoqates së Shqiptareve “Marko Boçari”, te
cilet vdiqen, edhe keta, nga “leuçemia”.
Keto fjale ua kam thene edhe miqve te tjere te mij”…
Fjalet e Aristidh Koles ne shtratin e vdekjes.

Ilir Malindi, ekspert i marrëdhënieve greko-shqiptare, zbardh incidentet e pathëna nga politika zyrtare e dy vendeve në vitet 1992-1994

Lëvizjet e qarqeve nacionaliste greke dhe investimet e tyre për gjetjen e realizuesve të politikës së” Vorio-Epirit” në Shqipëri

Ilir Malindi

Nuk kisha për ta dorëzuar para kohe librin tim “Ne dhe Greqia”, i cili do të jetë së shpejti në dorë të lexuesit, për vetë momentet që po kalon Shqipëria në marrëdhëniet me Greqinë.

Megjithatë, kam mendimin se këto marrëdhënie, dita-ditës po okupojnë jetën politike dhe ekonomike të vendit tonë, duke varfëruar e shkatërruar gjithçka shqiptare. Duke lexuar në një gazetë të përditshme kujtimet e një gjenerali grek, këshilltar i ish-kryeministit Kostandin Micotaqis, që ndërtoi platformën e re kundër vendit tonë, edhe pse gruaja e tij, Marika, është bijë e arvanitasve mjaft të pasur të Lamisë, më lindi idea për të publikuar pjesë të kujtimeve të mia dhe jetën në Athinë në vitet 1991-1994.

Si fillim, dua të them se gjeneralin Niko Grilaqis e kam njohur personalisht dhe më ka bërë përshtypje fakti që ai ka shprehur në një libër të tij, të gjitha detajet e politikës greke, pavarësisht se këto kamufloheshin në atë kohë nga politika zyrtare.

Në librin “Ne dhe Greqia” kam përdorur mjaft materiale që m´i ka servirur një miku im patriot, emrin e të cilit nuk dua ta përmend, pasi atij dhe familjes iu bë atentat, por mundën të shpëtojnë për mrekulli. E falenderoj mikun tim për gjithë këtë punë të lavdërueshme kombëtare. Ky botim është edhe njëherë kujtesë për të gjithë ata politikanë të ndershëm, që të jenë të kujdesshëm ndaj strategjisë greko-serbe, që kanë marrë përsipër shkatërrimin e gjithçkaje shqiptare në Shqipëri dhe në Kosovë. Këto shkrime janë edhe kujtesë për disa politikanë që kanë shitur jo vetëm veten dhe familjen e tyre, por edhe çdo gjë shqiptare për dy pare të qelbura.

Po radhis në vazhdim disa ngjarje të rëndësishme dhe takime me “miq” në Athinë, ku vendin kryesor, më të rëndësishmin, e zë vdekja e personalitetit të padiskutueshëm kombëtar, të madhit arvanitas Aristidh Kola.

0

Humbje e madhe; na e vranë Aristidh Kolën
Më 11 tetor të vitit 2000, në një spital të Athinës, në moshën 55-vjeçare mbylli sytë një nga kolosët e letrave shqipe të shekullit XX, historiani, juristi dhe studiusi arvanitas, Aristidh Kola. Ai lindi në Thiva të Greqisë Qendrore, zonë e cila banohet tërësisht nga shqiptarët, që në Greqi thirren arvanitas. Aristidhi, si edhe mijëra e mijëra bashkëkombas të tij, u edukuan me frymën e dashurisë për traditat shqiptare, që trashëgoi kjo pjesë e popullatës shumëkombëshe e Greqisë së sotme, prej afërsisht 10 milionë banorë, ku 1/3 e saj përbëhet nga popullata shqiptare, si dhe pjesa tjetër nga kombe dhe kombësi të ndryshme.

Aristidh Kola studioi për jurispudencë në Athinë dhe pas mbarimit të universitetit, për shumë kohë iu përkushtua traditave kombëtare të shqiptarëve në Greqi. Ai përfundoi librin e tij të famshëm, “Arvanitasit dhe origjina e grekëve”, që bëri një jehonë të jashtëzakonshme në të gjithë Greqinë, si dhe në diasporën e saj jashtë vendit; njohu 9 botime brenda dhjetë vjetëve. Kola botoi revistën tashmë të njohur, “Besa”, si dhe revistën tjetër periodike, “Arvanon”. Këto revista bënin edukimin e shqiptarëve të Greqisë me traditat e shkëlqyera të tyre historike. Këto flisnin, gjithashtu, për autoktoninë e shqiptarëve të Greqisë, si dhe kultivonin kulturën, traditat, zakonet shqiptare në këtë vend. Dihet, se në Greqi ka influenca të tjera të kombeve dhe kombësive, siç janë sllavo-bullgarët, që shtrihen në veri të Greqisë, turqit, që shtrihen në veri-lindje të këtij shteti, romano-vllehët, evgjitët, që nuk janë pak në këtë shtet, por i kalojnë tre milionë banorë, si dhe popullata katolike, izraelite dhe egjyptiane. Pra, për të mbrojtur këto doke dhe zakone, në këtë konglomerat popujsh të ndryshëm të Greqisë, këto revista kanë bërë një punë jashtëzakonisht të mirë për të ruajtur ndjenjat kombëtare të arvanitasve.

Kontributi i tij kombëtar
Aristidh Kola botoi thirrjen e shqiptarëve të Greqisë, që u bë në fund të shekullit XIX, gjë që hodhi dritë mbi lidhjet e shumta të shqiptarëve të Ballkanit, të cilët kërkonin një shtet të bashkuar, që fillonte nga Veriu i Shqipërisë së asaj kohe, në Nish të Serbisë e deri në Selanik të Greqisë. Ky shtet do të kishte një popullatë shqiptare me pakica greke dhe sllave, në shumën jo më pak se 13 milionë banorë. Në vargun e shumë librave të Aristidhit, është edhe libri “Greqia në çarkun e Jugosllavisë së Millosheviçit”, i cili u botua edhe në gjuhën shqipe. Aty Kola përshkruan në mënyrë reale marrëdhëniet greko-sërbe dhe njëkohësisht, denoncon kombinacionet e tyre karshi kombit shqiptar dhe influencat negative mesjetare të ortodoksizmit greko-serb në Ballkan. Aristidhi bashkëpunoi me të gjitha rrethet e diasporës shqiptare në Botë. Ai mbante lidhje dhe bashkëpunoi me shqiptarët e Amerikës, me mikun e tij të ngushtë, Antonio Belushi, në Kozenca të Italisë, me intelektualët e Kosovës, të Maqedonisë, të Turqisë dhe atyre të Shqipërisë. Ai ishte lidhur edhe me arbëreshët e Korsikës, nga të cilët kishte dalë edhe i madhi Napoleon Bonoparti. Kola, në mënyrë heroike mbrojti në dhjetëra emisione televizive, si dhe në mjetet e informimit grek, luftën e UÇK-së, e ju kundërvu propagandës së neveritshme e të ndyrë të qarqeve ultranacionaliste greko-serbe, kundër vëllezërve tanë kosovarë, gjatë masakrave të barbarëve serbë në Kosovë dhe përkrahu bombardimet e NATO-s në të ashtuquajturën Jugosllavi.

Kopla, si kryetar i shoqatës së arvanitasve të Greqisë “Marko Boçari”, do të akuzohej nga forcat ultrashoviniste ortodokse greke, vazhdimisht për të vërtetën e ngjarjeve të Kosovës, si dhe për të vërtetën e shqiptarëve në Greqi, që ai i përfaqësonte nëpërmjet shoqatës së tij, njohur edhe nga ligjet e shtetit grek. Atë e hodhën në gjyq përfaqësues të organizatave ultranacionale greke, të cilat e kërcënuan edhe me vdekje. Nuk është rastësi që në të gjithë Athinën, në pranverën e vitit 1999, në ngjarjet e Kosovës, ishin shkruar me dhjetëra parulla ku kërkohej varja në litar e Kolës, pra, vdekja e tij.

Miku i madh i të gjithë shqiptarëve
I qeshur dhe i dashur, Aristidhi ishte mik i të gjithë shqiptarëve në Greqi, që shkuan atje gjatë këtyre viteve të fundit dhe sidomos, i intelektualëve shqiptarë, të cilët ai i ndihmoi jashtëzakonisht shumë. Dera e shoqatës së shqiptarëve të Greqisë “Marko Boçari”, ka qenë gjithnjë e hapur. Kjo shoqatë, që drejtohej nga Kola, organizoi në të gjithë Greqinë tubime, aktivitete politiko-kulturore e të tjera, për Shqipërinë, si dhe për personalitete të rëndësishme shqiptare të Greqisë.

Aristidh Kola i përket brezit të kolosëve të kombit tonë. Ai, së bashku me Antonio Belushin, bënë të njohur zyrtarisht në vitin 1988, pranë organizmave ndërkombëtare se në Greqi jetonin mbi 2 milionë shqiptarë, si dhe kishte 600 qendra shqipfolëse. Kjo u bë publike edhe në shumë mjete të informimit, si dhe te revista “Lidhja e Kozencës”.

Aristidh Kola, së fundi ishte duke përgatitur fjalorin arvanitas-grek, që do të mund të bënte diferencimin e gjuhës shqipo-arvanitase me atë zyrtare greke.

Aristidhi u sëmur në gusht të vitit 2000 me diagnozën leuçemi në gjak. Jam i sigurt se kundër tij janë përdorur doza vdekjeprurëse radioaktive ose goditje me mikrovalë, përballë zyrës së tij. Këtë ma kishte thënë më parë, vetë i ndjeri Aristidh, në kohën kur vuante nga e njëjta semundje, mbesa e tij. Ajo kishte dhembje koke dhe të dridhura, gjithmonë kur punonte në zyrën e Aristidhit. Më pas, familjarët e tij janë shprehur se nga kampionët e gjakut të Aristillit, dërguar jashtë Greqisë, niveli i radioaktivitetit në gjakut rezultoi nga 40 deri 50 herë mbi normalen.

Idea e madhe
Kola kishte hedhur idenë: “Greqisë nuk i vjen asgjë e keqe, nëse riktheheshin shqiptarët e përzënë në shekullin e kaluar, nga trojet shqiptare të Çamërisë. Përkundrazi, do të forcohej akoma më shumë miqësia me kombet dhe kombësitë, që e përbëjnë sot Greqinë.

Unë pata rastin që ta vizitoja Aristidh Kolën në ditët e fundit të jetës në spitalin e Athinës “Evangjelizmos” dhe e pashë gjendjen e pashpresë të tij. Aristidhi më tha se ishte i gëzuar që gazetat e Shqipërisë kishin shkruar për sëmundjen e tij. I dhashë kurajo, duke i thënë se do të shërohej shpejt. Së bashku me ambasadorin shqiptar në Greqi, mikun tim të vjetër, Kastriot Robo, e kishim shprehur dyshimin për “sëmundjen” e Kolës dhe mundësinë e eliminimit të tij nga shërbimet sekrete greke. Dy ditë para vdekjes së Kolës, më 09.11.2000, së bashku me zotin Robo, e vizituam atë përsëri. Pak para se të ndaheshim, Aristidh Kola na tha: “Ju lutem, mos ushqeni asnjë iluzion; mua më vranë dhe kështu si me mua, kanë vepruar edhe me dy kryetarët e tjerë të shoqatës “Marko Boçari”, të cilët vdiqën po nga “leuçemia”. Unë këto fjalë ua kam thënë të gjithë miqve të mi”.

Më erdhi shumë keq për vdekjen e tij më 11 tetor 2000, atë natë kur ekipi ynë kombëtar mundi me rezultatin 2 me 0 ekipin grek në Tiranë.

Ne kishim humbur një nga njerëzit më të medhenj të kombit tonë, që gjithë jetën ia kushtoi çështjes shqiptare të Greqisë e më tej.

Aristidh Kola u varros më 13 tetor 2000 në varrezat e Athinës, i përcjellë nga qindra e qindra shqiptarë të Greqisë dhe Shqipërisë.

Në varrin e të madhit Aristidh Kola u vendosën kurora të shumta nga personalitete të ndryshme arvanitase të mbarë botës, nga presidenti i Shqipërisë, Rexhep Meidani, si dhe kryeministri shqiptar, Ilir Meta.

Si e njoha këshilltarin e Kostandin Micotaqis
Ishte pranvera e vitit 1991 kur u drejtova për të kërkuar azil politik në një zyrë të Organizatës së Kombeve të Bashkuara në Athinë, që ndodhej pikërisht në rrugën “Arakovis 39”. Rastësisht, takova një të njohur nga Himara, që kishte punuar si mësues në Skrapar. Me këtë njeri isha njohur në rrethana të vështira, atëhere kur im atë, Teki Malindi, e shpëtoi nga burgu për veprimtari antiqeveri. Më vonë, mësova se ai ishte në lidhje me shërbimet sekrete greke dhe ishte në përpunim nga Sigurimi i Shtetit.

Himarioti më këshilloi që të mos kërkoja azil politik, pasi sipas tij, të gjithë zyrtarët e këtij institucioni ndërkombëtar, ishin agjentë të shërbimeve greke. Po ashtu, sipas tij, “kundër” meje ishte edhe fakti se në kërkesën e paraqitur për azil, përmendej edhe veprimtaria ime për pavarësinë e Kosovës. Miku im, nisur nga këto, mendonte se nuk isha i përshtatshëm as për agjent dhe as për azil politik, madje, do të përndiqesha deri në largimin tim nga Greqia, një vend që nën peshën e ortodoksizmit ekstrem të kishës greke, do të poshtëronte shqiptarët, do të tallej me ta, për mëse 14 vjet me radhë.

Një ditë maji të vitit 1991, miku nga Himara më ftoi në një kafene, pasi do të takohesha me njerëz tepër të fuqishëm, që kishin në dorë fatet e Shqipërisë së Jugut, të ashtuquajturin nga ultranacionalistët grekë, “Vorio-Epir”. Në atë bisedë ishte edhe Nikos Grilaqis, këshilltar i kryeministrit grek Kostandin Micotaqis, Niko Benetis, avokat dhe përfaqësues i drejtpërdrejtë i Nikolas Gejxh, si dhe disa drejtues të shoqatave “vorioepirote” të Athinës.

Ish-mësuesi nga Himara më prezantoi si një mikun e tij, jurist me përvojë në Shqipëri. Ai kishte dalë garant për mua dhe dihej që gjithçka që do të bisedohej, do të mbahej sekret.

Të them të drejtën, u befasova kur në bisedë e sipër, Benetis, përfaqësues i Nikolas Gejxh dhe Kris Qirkos, kryetar i Federatës Panepiriote në Amerikë, Kanada dhe Australi, diskutonin për copëtimin e Shqipërisë, si dhe drejtimet që do të merrte politika greke në lidhje me këtë.

Ishte muaji i pestë i vitit 1991 dhe ne shqiptarët që kishim ardhur në Athinë nuk e kishim aspak të qartë atë që do të bëhej me marrëdhëniet mes dy vendeve.

Më tej, Niko Grilaqis tha se qeveria greke ka njerëz në Shqipëri, të cilët po punonin për këtë qëllim. Ai tha se Nikolas Gejxh kishte marrë kontakte me opozitën shqiptare, shumë kohë para ardhjes së demokracisë dhe se po punonin shumë për të imponuar politikën greke kundër Shqipërisë.

Faktikisht, unë nuk dija greqisht dhe përkthimin nga kjo gjuhë e bënte mësuesi nga Himara. Biseda nisi “të merrte flakë”, sepse në këtë kohë, Antonis Benetis tha: “Ne jua kemi dhuruar çekun e bardhë.

Tani dhe priftin tonë grek e kemi gati t’ia dhurojmë Shqipërisë.

Helenizimi i Shqipërisë është çështje muajsh dhe ditësh”.

Menjëherë pas deklarimeve të tij, ai qeshte me të madhe. Isha tepër i tronditur nga ato që dëgjoja dhe pas disa ditësh, shkova në ambasadën tonë në Athinë. Atje takova një diplomat dhe i thashë ato që kisha dëgjuar. Ai më tha: “Shiko të gjesh ndonjë punë dhe mos u merr me këto gjëra, se do të hash kokën”. Më vonë mësova se ai ishte larguar për në Amerikë dhe se përfaqësuesi i shërbimit sekret shqiptar në ambasadë, pas vitit 1992, ishte rekrutuar nga EIP-ja, Shërbimi Informativ i Greqisë. Ky shërbim kishte investuar në Shqipëri me qindra milionë dhrahmi, duke vënë në shërbim të tij biznesmenë, njerëz të veçantë e madje, edhe politikanë, të cilët do të bënin “mësymjen totale”, shkatërrimin e çdo gjëje shqiptare deri në shkatërrimin e shtetit në Shqipëri, siç ndodhi në vitin 1997, por faktori ndërkombëtar dhe miqtë tanë, bënë që të dështojnë pjesërisht planet e shovinistëve grekë.

Takimi me agjentin sekret, Takis Themelis
Nuk do ta harroj kurrë takimin në Kakavijë me punonjësin e Shërbimit Informativ të Greqisë, Taqis Themelis. Takimi ishte personal dhe lidhej me dyshimin që punonjësit grekë në pikën e kalimit kufitar, kishin për rregullsinë e vizës sime.

Taqis ishte nga zona e Çamërisë dhe e zotëronte gjuhën shqipe, pavarësisht se ai bënte sikur nuk e kuptonte atë. Faktikisht, pas disa provokimeve, ai përmendi fjalë në gjuhën tonë. Megjithatë, biseduam greqisht dhe në bisedë e sipër, kur ra fjala për Jugosllavinë, i thashë se e kisha vizituar Beogradin dhe më kishte pëlqyer. Ai e miratoi atë që përmenda. Atëhere, nuk m’u durua dhe i thashë: “Ju shkoni në Beograd për të blerë dosjet e agjentëve serbë në Shqipëri, të cilët më parë i kishte në lidhje UDB-ja”. Pas kësaj, zoti Taqis më pa rreptë, më tha se duhet ta linim këtë bisedë dhe kërkoi që të sqaroja vetëm problemin që kisha me vizën.

E thashë atë që përmenda më sipër, sepse kur kisha qenë në Zvicër, këtë gjë po bënin edhe zviceranët me agjentët e tyre serbo-kosovarë, të cilët i merrnin në lidhje, në shumë drejtime.

Vizita e kryeministrit shqiptar në Athinë
Më 17 maj të vitit 1993, kur po shoqëroja në kafen e mëngjesit kryeministrin Aleksandër Meksi, ndjeva se optimizmi i tij “si grip”, më ishte ngjitur edhe mua. Ndërsa zoti Meksi po dilte nga hotel “Grand Britania”, për të shkuar 500 metër më tutje në rezidencën e kryeministrit grek, besova me gjithë shpirt se do të bëheshin gjëra mjaft të dobishme në marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Greqisë, e sidomos, për emigrantët shqiptarë, që tashmë e ndjenin deri në palcë peshën e robërimit e të poshtërimit.

Mbaj mend se të dy kryetarët e shteteve, i cilësuan bisedimet tepër konstruktive e rezultative dhe, madje, nuk harruan të citojnë formulën e zakonshme se “një etapë e re u çel në marrëdhëniet dypalëshe”. Ndërkaq, Athina e kishte lënë pa përgjigje ftesën e Tiranës për nënshkrimin e një traktati miqësie e bashkëpunimi. Të dy burrat e shtetit, Micotaqis dhe Meksi, nuk dhanë hollësira për këtë. Po atë natë, unë do të pyesja ministrin e Jashtëm, Papakostandinu, nëse pati ndonjë problem në bisedime që nuk e mundësoi nënshkrimin e këtij traktati, por ai më tha se nuk kishte ekzistuar ndonjë problem në to.

Në të vërtetë, sinjali i parë se diçka nuk kishte shkuar mirë në bisedime, u dha të nesërmen në gazetën “Elefthero Tipos”, e cila është një nga gazetat më të mëdha të Partisë Demokracia e Re, që ishte në pushtet.

Me një titull, që zinte gjysmën e faqes së parë, gazeta jepte alarmin: “Po ligjërohen shqiptarët”. Vetëm disa orë më pas, zëdhënësi i qeverisë, Vasilis Manginas, do të deklaronte para gazetarëve se mes Micotaqis dhe Meksit nuk ishte diskutuar fare çështja e emigrantëve klandestinë shqiptarë. Ishte ndoshta hera e parë që zëdhënësi e përgënjeshtronte shefin e vet. Nëse, Micotaqis, në konferencën për shtyp kishte thënë se po shqyrtohej mundësia e nënshkrimit të një marrëveshjeje që do të ligjëronte praninë në Greqi të shqiptarëve si punonjës sezonalë, zëdhënësi thoshte se nuk ligjërohet asnjë shqiptar në Greqi dhe se ato që shkruheshin, nuk i përgjigjeshin realitetit. Nga ana tjetër, në deklarimin e saj presidentja e Institutit Shtetëror të Fuqisë Punëtore thonte se do të jepeshin 30 mijë leje pune për të papunët e Shqipërisë fqinje e se këta punëtorë do të aktivizoheshin në punët e stinës në bujqësi. Më 18 maj gazeta “Ta Nea” e paralajmëronte me tone më të buta ligjërimin e emigrantëve kur shkruante: “Me një tjetër tërheqje të palës greke në çështjen e emigrantëve klandestinë, u realizua në Athinë takimi Micotaqis-Meksi”. Natyrisht, mes këtyre deklaratave, nuk ishte i vështirë qëndrimi kontradiktor i Micotaqis, i cili bënte lojë me dy porta…

“”””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””
Ilir Malindi.

#########################################################

VRASJA E DYTE E ARISTIDH KOLES

“Ju lutem mos ushqeni asnje iluzion. Mua më
vrane dhe keshtu kane vepruar edhe me dy kryetaret
tjere te Shoqates së Shqiptareve “Marko Boçari”, te
cilet vdiqen, edhe keta, nga “leuçemia”.
Keto fjale ua kam thene edhe miqve te tjere te mij”…
Fjalet e Aristidh Koles ne shtratin e vdekjes.

Kush nuk e ka njohur nga afer shkrimtarin e madh arvanitas, ase nuk ka arritur te lexoje veprat e tij,kurr nuk mund ta mendonte se sa prane me nocionin e vdekjes rronte ai njeri, e kjo per dy shkaqe, se pari, se ai, tere jeten germoi neper shtigjet, sa te ndritura, dhe aq te errta te historise, ku mpleksej trimeria me pabesine, helmi me plumbin dhe thiken, ç’ka percaktoi fundet tragjike te shume udheheqeseve arvanitas qe kane bere emer ne historine e Greqise.
Se dyti, edhe se neper skutat e kthinat e sotme te falangave te megaloidhese qe kerkon pushtimin e Shqiperise madje deri me gojen e ish presidenteve si Saratzetaqis, apo te kapsalioteve qe kerkojne publikisht kthimin e Stambollit ne kryeqytet te Greqise, perpunoheshin plane per neutralizimin e vepres se Aristidh P.Kola dhe nese ishte e mundeshme edhe eleminimin e tij fizik.
Ne gazetat e krahut nacionalist ekstremist, Aristidh Kola cilesohej si armiku i Greqise, si agjent i shqiptareve, si nje mallekim, duke hedhur mbi te te gjitha te zeza qe mund te thuhen per nje, kushdo qe e njihte nga afer shkrimtarin arvanitas mund te konstatonte se kishte te bente me nje njeri zemermire, i shtruar, i qete, i dashur, i durueshem, qe kishte per nder qe ishte qytetar grek, por te njejten kohe, ndjente krenari per gjakun shqiptar qe i vlonte ne zemer.
E pikerisht gjaku shqiptar ishte ajo qe urrenin me teper fantazmat e megaloidhese,çka shprehej dhe nga nje sportist renegat shqiptar Piro Dhima qe thoshte se nese kishte gjak shqiptar ne damare do ti priste damaret qe te mos i ngelte as dhe nje pike nga ai vend e nga ai popull ku lindi dhe u rrit.
Ne kete klime e perbuzese ndaj shqiptareve dhe arvanitasve jetonte shkrimtari dhe studiuesi Aristidh Kola . Por nuk mjaftonte vetem klima e pergjitheshme, por ishin dhe kercenime sa te fshehta aq dhe publike per jeten e tij, kercenime per te cilat i kishte folur dhe mikut te tij shqiptar, piktorit Robert Alia Dragot i cili ka i punuar dy kopertina te librave te tij.
Letra, telefonata, pergjime telefonike, ndjekja ne çdo hap, madje kur zhvillohej lufta ne Kosove, ne ankthet proserbe e antishqiptare qe jetonte shoqeria greke, guximi i ekstremisteve grek u be akoma me i madh dhe arriten deri atje qe te mbushnin muret e kryeqytetit grek me parulla ku kerkohej denimi me vdekjev i autorit te librit “Greqia ne kurtin e serbeve te Millosheviqit”.
Aristidh Kola , pati kurajon qytetare, qe ne nje mjedis filoserb siç ishte Greqia,te mbronte luftën e drejtë çlirimtare të UÇK-së, në dhjetëre emisione televizive,si dhe kudo në massmediat greke, duke iu kundërvu asaj propagande histerike kundër vëllezërve tanë kosovarë, gjatë masakrave të barbarive serbe në Kosovë dhe bombardimeve të NATO-s mbi mbeturinat e të së ashtuquajturës Jugosllavi.
Aristidh Kola, si kryetar i Shoqatës së Arvanitasve të Greqisë “Marko Boçari”, do të akuzohej nga forcat ultrashoviniste orthodokse greke, vazhdimisht, për të vërtetën e ngjarjeve të Kosovës,( “Edhe une jam kosovar- shkruhej ne revisten e tij “Arvanon”), si dhe për të vërtetën e shqiptarëve në Greqi, të cilët edhe i përfaqësonte nëpërmjet shoqatës së tij – të njohur nga ligjet greke. Ishte ajo atmosfere qe e ktheu nje bisede televizive te drejtuar nga komentatorja e televizionit grek, “Skaj”, Liana Kaneli, ne nje sulm te pacipe edhe te diskutanteve te tjere fanatike e mediokerr mbi shkrimtarin e ftuar Aristidh Kola , sikur ky ti armik i Greqise.
Sulmeve te pacipa publike deri ne masmedia, shkrimtari arvanitas i priti me gjakftohtesi, pa acarime, me nje kulture qe i shkonte pershtat emrit te tij si shkrimtar e studiues i shquar, veprat e te cilit kishin perhapje te gjere dhe ribotoheshin shume here. “Shume miq ne telefonuan per te shprehur indinjaten per balten qe hodhi mbi mua zonja Liana Kaneli, gjate emisionit televiziv ne “Skaj” 5 Maj 1999, dhe me pyeten perse e perballova me qetesi , kur duhej te kundersulmoja…
Miqt e mi mos u merzisni e mos u hidheroni per kete, sepse ” e drejta del vjen kur ti vije ora”. …E kam dashur dhe e dua vendin tim por dashuria ime nuk eshte me fjale por me veprat e mija te cilat do te kujtohen kur balta e z.Kaneli te kaloje ne harresen e shekullit.
Kam preferuar gjithmone te shkoj kundra rrymes e jo te shkoj nga shkon rryma dhe fryjne ererat.Nuk jam lepire e nuk kam puthur kurre kembet e permjera dhe per kete e paguaj shtrenjte dhe ne menyre te perditeshme me nderin e dinjitetin dhe lirine time…”
Por gjithesesi zemra e madhe e Aristidh Kola e dinte se sa shqetesim e sa deme i sillnin me krijimtari, sa tundime madje edhe ne rrethin familjar, sepse presioni i opinjonit shoqeror binte edhe mbi familjen e tij, mbi te afermit e miqt.
Aristidh Kola gjithashtu ndiqej ne heshtje, pergjohej,ne perpjekje per t’ja bere jeten ferr sepse ishte njeriu qe ringjalli tek qindra mijra arvanitas ane e mbane Greqise dinjitetin e neperkembur, qe nocionin e asaj popullsie te perbuzuar ta ktheje ne dinjitet e krenari.
Ishte Aristidh Kola i pari shkrimtar arvanitas qe ne librat e fjalen e tij tha se arvanitasit duhej te ishin krenar sepse 90 perqint te heronjeve te revolucionit e pavaresise se Greqise ishin arvanitas nga gjaku dhe gjuha.
Por fale aftesive te tij per kerkime ne histori, per te cilen braktisi dhe profesionin e juristit, ai u faktoi se jo vetem bijt e arvanitasve ishin herojt kombetare te Greqise, por edhe se kultura e arti arvanitas tashme ishte bere pjese e tradites kombetare greke duke perfshire kenget,veshjet dhe shkoi deri atje sa te spjegoje nepermjet gjuhes se arvanitasve mitologjine e lashte greke, emrat e perendive te Olimpit, çka nuk mund te behej kurrsesi me nepermjet gjuhes greke.
Libri i tij “Arvanitet dhe prejardhja e grekeve”, botuar se pari ne 1983, liber voluminoz me mbi 500 faqe njohu mbi dhjete botime ne Greqi, dhe u be si bibla per arvanitasit te cilet e kishin mbajtur mbyllur kaq vjet ndjenjat e veta te krenarise per origjinen e gjakun shqiptar.
Bashke me librin “Gjuha e Perendive”,botimi i pare 1989, te cilin A.Kolia e konsideronte si pjese a kapitull te librit te madh “Arvanitet”,ato perbejne dy monumente qe Artistidh Kola ngriti per popullin e vet, e me kete monument emri i tij mbetet i pavdekshem.
Ai, së bashku me të madhin Antonio Bellushi, në vitin 1988, pranë organizmave ndërkombëtare, bëjnë të njohur zyrtarisht se në Greqi jetonin mbi 2 milion shqiptarë, si dhe se atje kishte mbi 600 qendra banimi shqipfolëse. Kjo u be publike në shumë mjete të informimit, duke filluar nga revista e Kozencës “Lidhja”, që e nxirrte Papas Bellushi.
Ishin pikerisht shembja e vepres se tij monumentale qellimi dhe perpjekjet e ekstremisteve nacionaliste greke, te cilet enderronin djegiet e tyre publike si ne gjyqet e inkuzicionit, bashke me autorin e tyre si heretik.
Duke mos pasur fuqi ligjore ( legjislacioni grek eshte demokratik), ata perdoren metodat me te sterholluara per t’ja bere jeten e padurueshme me shprese se ai do te hiqte dore nga vepra e vet.
Pra ata kerkonin se pari, vrasjen e vepres duke e shuar jehonen e saj, duke çpifur se autori eshte nje tradhetar i Greqise, per te arguar arvanitasit nga vepra e tij, nga organizimi i veprimtarive, nga blerja e leximi i revistes qe nxirrte Aristidh Kola si drejtues i Qendres se Studimeve Arvanite, ne fillim me emrin “Besa” e me pas “Arvanon”. Perdornin dhe metoden tjeter te sterholluar e cila ishte dhe platforme e masmediave greke, shtypit dhe televizionit, njollosja publike e emigranteve shqiptar si vrases te lindur dhe hajdute. Arriten deri atje keto lloj propogandash saqe ne nje fshat ne afersi te Athines, Kryekuq, e banuar me arvanitas, te ngrihej i tere fshati ne ndjekje te shqiptareve, duke perdorur armet e zjarrit dhe vegla bujqesore duke perfshire sopata, me synimin per ti çfarosur emigrantet.
Aristidh Kola e ndjente se ç’po ndodhte, e nuhaste qellimin e mbrapsht te propogandes zyrtare qe me nje gur vriste dy zogj, njolloste emigrantet shqiptare si presion ndaj qeverise shqiptare per leshime ne jug te Shqiperise, dhe e dyta te neveritej popullsia arvanitase nga vllezerit e vet te nje gjaku shqiptaret e ardhur rishtas ne Greqi si ata shekuj me pare. Shkrimtari arvanitas kishte kurajon e guximin ti stigmatizinte keto perpjekje dinake te masmedias greke qe binte mrekullisht ne sinkrone me ultranacionalistet e shovenistet e Greqise.
E tere ajo propogande antishqiptare, e tere ajo klime mbytese e dinjitetit te te qenit shqiptar llogaritej te fashiste deshiren e arvanitasve qe ta konsideronin vehten te nje gjaku me emigrantet e perbuzur qe benin pune skllavi per pak dhrahmi pa vlere, e rrjedhimisht vepra e Aristidh Kolias do te zbehej, do te lihej ne nje ane si perçartjet e nje njeriu qe nuk di se ç’thote.Mirepo nuk ndodhi krejt keshtu. Vepra e shkrimtarit te madh arvanitas njohu nje perhapje gjithnje e me te gjere, revista e tij me studime per traditat e kulturen arvanitase kerkohej, dhe nga ana tjeter Kolia vazhdonte te nxirrte vepra te reja.
Kishte shume libra neper duar.Kishte shume pune per te bere.
Së fundi ishte duke përgatitur fjalorin Arvanitas-grek, i cili do të mund të bënte dallimin e gjuhës arvanitase me atë zyrtare greke. Kishte kohë që kishte hedhur idenë e botimit të një fjalori me alfabet latin të shqiptarëve të Greqisë per ta afruar sa me afer me gjuhen shqipe dhe komunikimin me historine,kulturen e artin shqiptar.
Aristidh Kola bashkëpunonte me të gjitha rrethet e Diasporës Shqiptare në botë. Ai mbante lidhje dhe gjithnjë bashkëpunonte me shqiptarët e Amerikës, me mikun e tij të ngushtë e me bashkëstudiuesin Papas Antonio Belushi-n në Kozencë të Italisë, me intelektualët e Kosovës, të Maqedonisë, të Turqisë dhe të Shqipërisë. Ai ishte i lidhur deri dhe me Arbëreshët e Korsikës Sikur ta ndjente rrezikun qe do ta kercenonte, ai botoi nje veper, ne pronovimin e te ciles thirri studiues, miq e shoke te shumte, nga Greqia, Shqiperia dhe Italia. Kishte ardhur dhe miku i tij i ngushte, studiuesi arberesh nga Italia Antonio Bellusci si dhe ambasadori shqiptar ne Athine Kastriot Robo.
Ishte data 24 maj. Pikerisht ne pronovimin e librit shkrimtari 55 vjecar Aristidh Kola ndjen dhembje te papritura qe kurr nuk i kishte ndjere me pare. Diçka po ndodhte me organizmin e tij. Parandjente diçka ogurzeze.
I shkuan ndermend gjitha ato mallekime dhe kerkesa per vdekjen e tij jo me shume se nje vit muaj me pare. Kaloi nje vere te nxehte athinjote me shqetesime te jashtezakoneshme per gjendjen e papritur dhe fatin e veprave te veta qe i kishte neper duar. Shtatori e vuri ne shtrat. Tetori po e dermonte trupin e tij. I vinin shoke e miq te shumte por ai nuk gjente ngushellim. Si nje vizion i tmerrshem i kalonte neper mend fati i personazheve historike arvanitase per te cilet kishte shkruar ne vepren e vet madhore “Arvanitet”.
Teodor Kollokotronin e helmuan ne burg, edhe pse kurr me fjale nuk e tha publikisht se ishte arvanitas, paçka se mbiemri i tij i vertete brez pas brezi ishte Bithguri, Gjergj Karaiskaqin e vrane ne prite dhe fjala e fundit qe tha kur e mori plumbi ishte ne gjuhen arvanitase.
Kishin vrare dhe te tjere perfshire dhe heroinen arvanitase Laskarina Bubulina.
E kush nuk e di historine e kafes me helm qe u perdor per te zhdukur arvanitasin e shquar te shekullit te kaluar, gazetarin nga Salamina, Anastas Kullurioti?
Deri vone kishte ardhur rrjedha e helmit e plumbit, duke marre dhe jeten e dy presidenteve te shoqates arvanitase “Marko Boçari”.
Keto te fundi i fiksoheshin ne kujtese sepse ishin shume me afer kohes se tij. Kishin qene adhe ata, si ai, president i arvanitasve te Greqise. Dhe diagnoza e te dyve ne vdekjet e papritura kishte qene e njejte: Leuçemi. E njejta siptome vdekjeprurese per tre presidente te arvanitaseve te Greqise. Dy jeteve te rrembyera mizorisht, nga duar qe kurre nuk dalin ne skene, po i afrohej dhe nje e trete. Ish jeta e tij.
Ne nje nga takimet e fundit prane shtratit te vdekjes i kishin shkuar ambasadori shqiptar bashke me nje avokat po shqiptar I.M. cili me pas deshmon:
“Unë pata rastin që ta vizitoja të madhin Aristidh Kola, në ditët e fundit të jetës së tij, në spitalin e Athinës “Evangjelizmos” dhe pash gjendjen e tij të pashpresë. Më tha se ishte gëzuar që gazetat e Shqipërisë kishin shkruar për sëmundjen e tij…
I dhash kurajo, duke i thënë se do të shërohej shumë shpejt dhe se së bashku do të vazhdonim me studimet dhe publikimet e reja, mirëpo… Ahhh! Ai, me trishtim dhe krenari të njëkohësishme na tha edhe këto fjalë:
“Ju lutem mos ushqeni asnjë iluzion. Mua më vranë dhe kështu kanë vepruar edhe me dy kryetarët tjerë të Shoqatës së Shqiptarëve «Marko Boçari», të cilët vdiqën, edhe këta, nga “leucemia”. Këto fjalë ua kam thënë edhe miqve të tjerë të mij”… ” Kam shkuar ta shoh serisht ne ditet e para te tetorit -, me thote ambasadori shqiptar ne nje bisede telefonike nga Athina- por kur e mora ne telefon nga kati i pare i spitalit “Evangjelizmo”, qe eshte prane ambasades, me tha se ate dite ndjehej shume keq, dhe do ta mirepriste viziten e tij ne nje nga dite e ardheshme.
Kater dite me pas me njoftojne se Aristidhi vdiq. Ishte nje lajm tmerresisht i pikellueshem”. Ishte 11 tetori 2000 dita kur ndodhi fizikisht vrasja misterioze e shkrimtarit dhe udheheqesit arvanitas, per ta mbeshtjedhe edhe kete vdekje me nje enigme tjeter greke ne histori.
Por gjithesi vrasja e dyte vazhdon. Dhe kjo eshte e senderzuar ne nje platforme po as mistike e te rafinuar si eleminimi fizik i shkrimtarit.
Behen tere perpjekjet per ta varrosur bashke me trupin dhe vepren e tij. Ne Athine per vdekjen e Aristidh Kola, shkroi vetem nje gazete greke. Revista “Klan” ne Shqiperi refuzoi botimin e shkrimit me rastin e vdekjes me shkakun se ” kete teme e ka trajtuar gazeta “Albania”.” Shoket e miqt e tij te afert arvanitas kane rene si te shushatur prej gjemes dhe mbase prej frikes. Pyetjes qe i bera presidentit te sotem te arvanitasve Jorgo Jeru, nese keni ndermend te botoni ndonje nekrologji, shpallje a komunikate per vepren e veprimtarit te madh me tha se nuk kemi ndonje plan.
Vdekja u pasua me nje heshtje ogurzeze.
Hienat e nacionalizmes greke nga skutat e errta, si ju gezuan zhdukjes fizike te arvanitasit te madh qe ringjalli “gjuhen e perendive”, tani pergatiten te hidhen ne sulme po aq vdekjeprurese ndaj vepres se tij. Nese arvanitasit dhe shqiptaret nuk do ta kuptojne kete mision te zi te megaloidhese shoveniste, qe nuk i kursen as parate dhe as helmin, per qellime makabre ndaj arvanitasve, emigranteve dhe mbare popullit shqiptar, atehere gjitheseicili prej nesh, ka marre pjesen me heshtjen e tij ne vrasjen e dyte te Aristidh Kola.
Vepren e arvanitasit te madh Aristidh Kola, qe meriton nje vend nderi ne historine e letrave shqipe, mund ta vrase edhe indiferenca dhe kopracia jone.
Le te mendojme sot qe te mos na vrase ndergjegja neser!

KOLEC TRABOINI, Boston, 24 nentor 2000

###############################################################

» Arben LLALLA: Gjuha shqipe e ruajtur në shekuj nga arvanitasit

Elementi kryesor që dallon arvanitasit nga popujt e tjerë që përbëjnë shtetin grek, është gjuha shqipe, që ata flasim brenda në rrethin familjar. Deri në shekujt e mëparshëm gjuha shqipe nuk shkruhej nga masa e gjerë e popullit të saj, nuk përbënte gjuhën e shkollimit, këtë gjuhë e flisnin njerëzit e pashkolluar, ishte gjuhë e jetës së përditshme, prandaj arriti të përcillej nga brezi në brez. Pra, gjuha shqipe ishte gjuhë popullore dhe jo gjuhë letrare e fetare.

Kështu, njerëzit e diturisë dhe të letërsisë e quanin gjuhën shqipe gjuhë barbare. Gjuha shqipe, duke mos u shkruar, mund të rrezikonte të humbiste gjatë shekujve, të humbiste origjinalitetin e saj dhe emocionet shpirtërore. Prandaj, stërgjyshërit tanë arbër krijuan ninullat, këngët e kreshnikëve dhe vajet. Një nga mënyrat e ruajtjes së gjuhës, pra, është kënga. Kështu, shumë ngjarje të përditshme dhe ngjarje historike u përcollën brez pas brezi nëpërmjet këngës popullore si në vargjet e mëposhtme:

Meqë nuk dimë të shkruajmë,

mjaftohemi me të folur,

me këngët dhe me vajet

kujtesa jonë kështu ruhet

Askush nesh nuk dinte të shkruante,

por i bëmë këngë dhe u ruajtën

goja-goja deri më sot

kujtesa jonë e gjallë mbet.

Një tjetër këngë është:

Arvanitasit këndojnë,

gjuhën e tyre mos harrojnë

shiko atë plakun si këndon

edhe gjaku si i qarkullon.

Gojë më gojë ruhet jeta

me këngët e vërteta.

Arvanitasi nuk di të shkruajë,

por me këngë di ti ruajë.

Në një tjetër thonë:

Gjuha jonë vetëm thuhet

nuk e lanë që të shkruhet

bëmë këngë këshillat e urta

që të mos harrohet gjuha.

Vargjet e këtyre këngëve tregojnë qartë dhembjen e arvanitasve për gjuhën e tyre, por edhe mënyrën e ruajtjes së gjuhës.

Në vitet e para të krijimit të shtetit grek, një gjerman, mik i Greqisë, i quajtur Karl Teodor Rajnhold, u mor me studimin e gjuhës shqipe, të cilën edhe e mësoi gjatë qëndrimit të tij shumëvjeçar në Greqi. Rainhold, shërbeu në flotën detare greke, ku arriti deri në gradën e kryemjekut. Aty, ai e mësoi gjuhën shqipe, që në atë kohë ishte gjuha e kuvendeve në flotën detare greke, deri në kohën e admiralit të madh të luftërave ballkanike, arvanitasit Pavlo Kunduriotit, i cili ka qenë dhe Kryetar i Republikës së Greqisë në vitin 1923. Ai, në shoqërinë e tij të ngushtë, fliste vetëm në gjuhën e mëmës shqipe. Dhe rregullorja e parë e Flotës Detare Greke është shkruar në gjuhën shqipe. Natyrisht, që shumica e grekëve nuk duan ta besojnë këtë të vërtetë.

Athina, u bë kryeqytet i Greqisë në vitin 1834. Deri atëherë, kryeqytet i Greqisë të pas kryengritjes së vitit 1821 ishte qyteti i Nafplios, që banohej nga arvanitasit. Debatet në Asamblenë Kombëtare në Nafplio bëheshin në gjuhën shqipe ndërsa rendi i ditës hartohej në gjuhën greke. Në vitin 1833, kur mbreti Oton vjen në Greqi, vuri re se populli i tij nuk fliste greqisht, por shqip, ai u zemërua keqas me njerëzit që e rrethonin. Me rastin e ngritjes së monumentit të heroit Marko Boçari në Misollogji, mbajtësi i fjalimit të rastit falënderoi shqiptarët e Greqisë e të Shqipërisë për ndihmën e madhe dhe sakrificat e tyre në fitoren e Revolucionit të vitit 1821 dhe të pavarësisë së Greqisë. Mbreti Oton, që ishte i pranishëm, kur dëgjoi fjalët e mira për shqiptarët, u çudit dhe u zbeh. Peshkopi Porfirio, që kryesonte ceremoninë, iu përgjigj mbretit të hutuar me fjalët: Po! Madhëri! Shqipëria lindi themeluesit e kombit tënd. Dhe pastaj me guxim u kthye nga populli dhe si i tërbuar thirri: Mjerë kombi! Mbreti i tij nuk e njeh historinë.

Në veprën e tij Pellazgjishtja, që u botua në Athinë më 1855, Rainhold e emërton gjuhën shqipe si gjuha e flotës dhe këtë titull mban kapitulli i parë i librit të tij. Në veprën e sipërpërmendur përmblidhet edhe fjalori i vogël, të cilit i janë referuar thuajse gjithë gjuhëtarët evropianë që u morën me gjuhën shqipe. Gjuha shqipe nuk kishte alfabetin e saj të veçantë, por arvanitasit që donin të shkruanin, duhej të përdornin alfabetin e greqishtes, ashtu siç bënë Kundurioti dhe Ali Pashë Tepelena, apo me shkronjat latine, siç ndodhte me tekstet e klerikëve katolikë të Shqipërisë së Veriut dhe të Italisë.

Lordi Bajron përdori alfabetin anglez për të shkruar tri këngët shqipe në veprën e tij, Çajld Harold.

Në periudhën para kryengritjes së 1821-shit, kemi disa përpjekje për të bërë leksikografinë e gjuhës shqipe, si më e rëndësishmja ndër këto përpjekje ishte ajo e heroit të kryengritjes së vitit 1821, Marko Boçarit, i cili me nxitjen ndoshta të Pukëvilit, Konsullit francez në Janinë, hartoi Fjalorin e romeishtes (greqishtes) dhe arbëreshe (shqipes) së thjeshtë. Para këtij fjalori, gjatë shekullit XVIII, ishin botuar: fjalori tregjuhësh; greqisht-arumanisht -shqip i Teodor Kavaliotit në vitin 1770. Fjalori i Teodor Kavaliotit, kishte rreth 1200 fjalë. Ky fjalor u quajt Protopirina, i cili u botua në fillim në Voskopojë më 1760 dhe më 1770 në Venedik. Teodor Kavalioti (1718-1787) ishte drejtor i një shkolle të mesme të quajtur, Akademia e Re

Disa vite më vonë kemi dhe fjalorin katërgjuhësh të Daniel Mihal Voskopojarit në fillim të shekullit XIX me gjuhë të katërt bullgarishten. Fjalori i Danil Voskopojarit, kishte mbi 1000 fjalë dhe u botua për herë të parë më 1802 në Venedik, më vonë u ribotua tre herë brenda 8 viteve. Në studimin tim për librin në katër gjuhë të Dhanil Mihal Adham Haxhiut, më 2010, kam shkruar se nuk është fjalor, por pjesë nga Ungjilli në formë fjalori. Në këtë libër gjuha greke quhet Romaiki ndërsa gjuha shqipe Alvanitika. Këta fjalorë mund të kenë shërbyer për kuvendimet ndërmjet popujve të Ballkanit që bashkëjetonin në shumë krahina të Greqisë së Veriut, kurse në Greqinë e Jugut nuk ishte e nevojshme përderisa këtu greqishtja quhej nga shumica e popullit si gjuhë e aristokracisë , ndërsa shqipja si gjuhë e popullit, e përdorimit të përditshëm. Pas kryengritjes së 1821-shit, përpjekjet e shtetit zyrtar grek për të zëvendësuar gjuhën shqipe me greqishten, përbën një tjetër arsye, negative.

Patriarku ortodoks grek lëshoi mallkime mbi letërsinë shqipe dhe kërcënoi me shkishërim të gjithë ata besimtarë që do të guxonin të mësonin dhe lexonin në gjuhën shqipe.

Vlerësimet e teoricienëve të revolucionit dhe të evropianëve ishin se, në brezin e ardhshëm, pas kryengritjes së vitit 1821, shqipja do të zëvendësohej krejtësisht nga greqishtja. Përfundimisht, gjuha shqipe po reziston deri në ditët tona brenda Greqisë, me gjithë përpjekjet zyrtare dhe jozyrtare të shtetit grek për zhdukjen e saj. Rreth viteve 1860-1890 vërehet fenomeni i revolucionit të zhvillimit për gjuhën shqipe. Atë kohë u shkruan dhe veprat më të rëndësishme rreth gjuhës shqipe dhe kulturës që pasqyrohej nëpërmjet saj. Nismëtarë janë intelektualët: Thimi Mitko, Naum Veqilharxhi, Kostandin Kristoforidhi, Jani Vreto, vëllezërit Frashëri, etj. Por, edhe shqiptarët e Greqisë që njihen me emrin arvanitasit si: Kupitori, Kullurioti, Birbili, Dhriva, Botasi dhe grupi i shoqatës, Helenismos, me në krye Neokli Kazazin. (Një vepër së cilës i referoheshin shpesh ishte punimi trivëllimësh i gjermanit Georg Hahn, Albanezishe Shtudien që është botuar më 1854 në Vjenë). Në atë periudhë themelohet edhe Lidhja e Arvanitasve dhe shkruhet THIRRJA e vitit 1899, për krijimin e një mbretërie të përbashkët greko-shqiptare, të ndarë nga feja.

Në shekullin XIX, shkencëtari Panajot Kupitori, veç veprës së njohur “Studime shqiptare” (1878) kishte hartuar një fjalor të gjuhës shqipe, vepër që për më shumë se një shekull mbeti si dorëshkrim në bodrumet e Akademisë së Shkencave të Athinës dhe për shkaqe të panjohura, ende nuk është botuar. Panajot Kupitori, ishte arvanitas nga ishulli i Hidrës. Ai mbaroi studimet në Universitetin e Athinës. Pas studimeve punoi mësues i letërsisë në gjimnaz në Athinë, ku më vonë u bë drejtor i kësaj shkolle. Në vitin 1860 Kupitori botoi Abetare të gjuhës shqipe. dhe më vonë fjalorin greqisht-shqip, të cilin në vitin 1882 e bleu konsulli francez në Janinë August. Dozan. Në vitin 1926 fjalorin greqisht-shqip të Panajot Kupitorit e ribleu Ndërmarrja Historike dhe Etnologjike të Greqisë.

Një tjetër fjalor i të folmes së gjuhës shqipe të Atikisë, që ishte hartuar nga Taso Nerukos (1826-1892), do të mbetet i panjohur dhe i pakapshëm. Pas vdekjes së Nerukos, vejusha e tij ia dha dorëshkrimin gjuhëtarit të madh gjerman, Gustav Meyer dhe ai e botoi në veprën e vet, Albanezishe Shtudien, faqe 67-94, pjesën nga A-ja deri tek L-ja, si shqip-gjermanisht.

Arvanitasi nga ishulli i Salaminës, Anastas Kullurioti (1822-1887), në vitet 1879-1880 themeloi gazetën I foni tis Arvanitas (Zëri i Shqipërisë). Ai botoi më 1882, dy libra në gjuhën greke, “Ankimet shqiptare dhe Klumësht për foshnjat. Më 1882, botoi abetaren për mësimin e gjuhës arbërore (shqipen) ABAVATAR ARBËROR, si flitet dhe shkruhet gjuha arbërore në Greqi. Një libër në gjuhën shqipe dhe greke.

Nga kërkimet arkeologjike dhe historike të studiuesve të huaj dhe shqiptarë, kanë nxjerrë përfundimin se gjithsesi, ka pasur shkrime më të vjetra të gjuhës shqipe mirëpo, nga koha që intelektualët njohës të shqipes, e cila quhej si gjuhë popullore, rrjedhimisht, barbare, përdornin qoftë greqishten, qoftë latinishten dhe mundësitë e gjetjes së dëshmive të tjera të shkruara, janë jashtëzakonisht të pakta.

Në vitin 1998, Bashkia e Livadhjasë në Greqi, që banohet nga një shumicë dërrmuese me arvanitas, në bashkëpunim me organizatat e Bashkimit Evropian, organizuan një Simpozium Shkencor nga data 6-7 nëntor 1998, me temë”: Shqipja dhe greqishtja, çështje të bashkësive shumëgjuhësore dhe shumë-kulturore.

Në këtë Simpozium, mbajtën kumtesa rreth gjuhës shqipe shumë studiues grekë dhe të huaj, ndër ta: Francesko Altimari, pedagog në Universitetin e Kalabrisë, Brian Jozef, pedagog në Universitetin shtetëror të Ohaios, Viktor A. Friedman, pedagog në Universitetin e Çikagos etj. Pedagogu i gjuhësisë në Universitetin e Çikagos, Erik Pratt Hamp, në ligjëratën e tij për rëndësinë e gjuhës shqipe tha: Gjuha shqipe ka një kontribut unik me pasuri të veçantë në shumë drejtime të rëndësishme, dhe Greqia është po aq me fat që ka këtë burim të pasur në tokën e vet dhe ndërmjet qytetarëve të saj. Gjuha arbërishte ndodh që të ruajë historikisht, me saktësi më të madhe se çdo trajtë tjetër e gjuhës shqipe, tingujt e saktë të të gjitha rrokjeve që janë në fjalorin e shqipes 1500 vjet më parë. Kjo përbën vetëm një shembull të mënyrës me të cilën arbërishtja ka rëndësi unike dhe të

pakrahasueshme për gjuhën shqipe në tërësi, kështu që të kuptojmë familjen e madhe indoevropiane në të cilën bëjnë pjesë po ashtu greqishtja dhe anglishtja ime, dhe më në fund disa anë të qytetërimit humanitar në tërësinë e Euro-Azisë.

Pedagogu Viktor A.Friedman22 bëri krahasimet e shumë fjalëve të mbledhura në fshatrat Arkadia në Greqi, pastaj në Ukrainë, Madrica në Bullgari që banohen nga popullata që flasin gjuhën popullore shqipe me shqipen e sotme letrare.

Siç shihet edhe nga fjalët e lartshënuara nga pedagogu Viktor A. Fridman, gjuha që flasin arvanitasit në fshatin Arkadia (Greqi), Ukrainë, Madrica (Bullgari) dhe gjuha letrare e sotme shqipe rrënjën dhe kuptimësinë e kanë të njëjtë, pavarësisht se kanë kaluar qindra vjet që janë ndarë në pjesë të ndryshme të botës nga trungu mëmë i familjes. Një vlerësim të rëndësishëm për gjuhën shqipe ka thënë në paraqitjen e librit të këngëtarit, muzikologut dhe shkrimtarit arvanitas, Thanasi Moraitis më 30 tetor 2002, edhe deputeti i PASOK-ut arvanitasi Teodoros Pangallos, i cili përshëndeti në prezantimin e librit: Antologjia e këngës Arvanitase të Greqisë dhe tha për gjuhën arvanitase:

“ Për ne që u lindëm në shtëpi ku gjyshja jonë fliste arbërisht, këtë gjuhë që nuk është siç dëgjojmë të thonë sot ca karafil, greqisht me ca fjalë të tjera, por është shqip, shqipja e pastër e shekullit XIV dhe këtë na e vërtetojnë edhe emigrantët e sotëm shqiptarë që ndodhen në Mesologjia dhe na thonë: Ju flisni shqipen e vjetër”.

Dhe kjo është shumë e logjikshme nga pikëpamja gjuhësore, pasi gjuha e shqiptarëve që u vendosën këtu në shekullin XIV, panë gjuhën e tyre të evoluojë në greqishten, dhe ajo që erdhi deri në ditët tona ishte idioma e vjetër e shqipes. Për ne humbja e gjuhës arbërishte është si të kemi humbur atdheun, sepse përmban një kulturë të cilën jo në kushtet e një shtypjeje, sepse arvanitasit nuk mund ta shtypte kush në Greqi, ata udhëhiqnin Greqinë, ishin gjeneralë, kryeministra, presidentë dhe pronarë të kryeqytetit, jo në kushtet e një shtypjeje,

pra, por vetë ata e gëlltitën të shkuarën e tyre, sepse në mënyrë fanatike qenë bindur se ishin grekë, dhe me ndihmën edhe të mësuesve arritën ta zhdukin gjuhën arbërishte, të cilën askush nuk e flet sot, të paktën nga mosha ime e poshtë. Tani, lavdi Zotit, na kanë mbetur ende ca gjyshër e gjyshe që e flasin. Mirëpo është mëkat që kjo gjuhë të humbasë dhe besoj se puna që ka bërë Thanas Moraiti ndihmon që të mos jetë arbërishtja një atdhe i humbur. Duhet të dalin në dritë, gjuha, kultura, zakonet, doket, sepse përndryshe, po mbeti në errësirë do të jetë vërtetë një atdhe i humbur.

Siç del edhe nga deklarata e ish-ministrit të jashtëm, ish-ministër i kulturës në Greqi, dhe sot zëvendës-kryeministër z.Teodoros Pangallos, vërehet qartë dhe saktë që arvanitasit janë bij të mëmës Shqipëri dhe flasin të njëjtën gjuhë që flasin shqiptarët e sotëm. (kuptohet nuk e kemi fjalën për Shqipërinë Londineze). Ndërsa, studiuesi arvanitas, Aristidh Kola, në veprën e tij, “Fjalori krahasues i gjuhës arvanitase, mbi bazën e idiomës së Atiko-Beotisë shkruan:

Gjuha arbërishte në Greqi kishte 50 vitet e fundit një fat krejt të kundërt nga vlerat historike dhe gjuhësore të saj. Arvanitasve të shekullit të 20-të u faturohet nga historia humbja e gjuhës së tyre dhe fajtorët më të mëdhenj janë intelektualët arvanitas, që përndryshe nuk qenë dhe të pakët në numër. Shumë prej tyre përfshihen në listën e emrave më të shndritshëm, që i dhanë lavdi Greqisë së Re.

Nga kërkimet e mia shumë vjeçare në Greqi nëpër bibliotekat private të disa intelektualëve arvanitas, gjeta disa tekste poetike, kërshëndella dhe vjersha satirike të shkruara në gjuhën shqipe, me shkronja greke. Njëra nga këto poema është shkruar në vitin 1571, nga poeti arvanitas luftëtar Manoli Blesi. Në vargjet e poemës përmenden luftëtarët arvanitas që morën pjesë në luftë kundër turqve në Qipro. Poema ka mbi 41 strofa, por deri më sot nuk e kam gjetur të tërën, përveç strofave të botuara nga Kostandini i Biri dhe Aristidh Kola.

Një tjetër poemë e panjohur ka qenë e shkruar në mars të vitit 1889 nga një arvanitas anonim i cili i thur vargje fejesës së Princeshës së Greqisë Aleksandra me Dukën e madh të Rusisë, Pavlo Aleksandroviç , djali i perandorit Aleksandri i dytë. Ky krijim i madh vjershëtor ka 430 rreshta dhe është botuar për herë të parë në revistën APOLLO, 26, Maj të 1889 që dilte në Athinë. Në këtë revistë poema është botuar në gjuhën greke dhe shqipe. Po ashtu në faqen e parë të gazetës greke E ARDHMJA E ATDHEUT, 27, e 29 dhjetorit 1860, është botuar një fjalim parazgjedhor në gjuhën greke dhe shqipe. Nga teksti i fjalimit parazgjedhor, dalin qartë fakte historike se një pjesë e madhe e popullatës që jetonte në Athinë dhe në rrethinat e saj ishin arvanitas. Në shekullin e XIX arvanitasit kishin një ndikim të madh në zhvillimin e jetën politike dhe shoqërore në Greqi. Deri më sot këto materiale

letrare me vlera të larta nuk ishin bërë të njohura për opinionin shqiptar.

Mendoj që ekzistojnë më shumë libra të shkruar në gjuhën shqipe me shkronja greke se sa me shkronja latine në shek. XIX, e më përpara. Të paktën unë kam në bibliotekën time fotokopje të librave origjinalë nga viti 1802 e deri 1890, 15 të tillë nga autorë të ndryshëm, midis tyre katër botimet e Ungjillit, 1824, 1827, 1858, 1872, në gjuhën shqipe me shkronja greke.

Kjo tregon se shqipja e folur dhe e shkruar kishte një shtrirje të gjerë në Greqinë e shek. XIX deri në fillim të shek. XX, kur edhe fillon propaganda ekstremiste frontale për të sulmuar çdo gjë shqiptare në Greqi. Kështu, strukturat e shtetit grek filluan konservimin e librave që flitnin për krenarinë shqiptare. Këto libra mbetën me vite të tëra pa u publikuar, pa u studiuar duke krijuar një boshllëk të madh për letërsinë dhe shkrimin shqip në Greqi.

Dua të bëj edhe një sqarim për emërtimin e shqiptarëve të Greqisë me emrin arvanitas. Gjatë leximit të teksteve dhe librave të ndryshme nga autorë të huaj dhe ata shqiptarë, kam vërejtur se shqiptarët e Greqisë i quajnë arvanitas ose arbërorë. Mendimi im është se këtu hasim në kundërshtim me fjalorët Greqisht-Shqip dhe anasjelltas, nga autorët grekë. Kur botohen librat në gjuhën shqipe, fjala arvanit dhe gjuha arvanitase përkthehen në gjuhën e njësuar shqipe, shqiptar dhe gjuha shqipe.

Ndoshta dikujt do t’i duket kjo e gabueshme! Por, mendimi im është i bazuar në fjalorët shkencorë Greqisht-Shqip, dhe Shqip-Greqisht të autorëve grekë. Kështu, çdokush që do të lexojë fjalorët në fjalë do të vërejë që fjala arvanitas përkthehet shqiptar. Në fjalorin më të madh Greqisht-Shqip që e ka bërë profesori i gjuhës greke në Universitetin e Tiranës Niko Gjini, fjalën arvanitasi e përkthen në gjuhën shqipe, shqiptar i vogël, fjalën arvanitika e përkthen në shqip gjuha shqipe, dhe fjalën arvaniti e përkthen shqiptar.

Ndërsa, autori tjetër grek Kostandinos Papafili, që ka bërë dy fjalorë Greqisht-Shqip dhe Shqip-Greqisht, fjalën arvanitas e përkthen në gjuhën shqipe arbëresh29. Kurse, në fjalorin Shqip-Greqisht, fjalën shqiptar e përkthen në greqisht arvanitas. Në gjuhën zyrtare të shtetit italian, fjalën arbëresh italianët nuk e njohin, por arbëreshët që kanë emigruar në Itali nga Greqia dhe Shqipëria rreth shekullit XV i quajnë me të drejtë albanesi, që do të thotë në gjuhën shqipe shqiptar31.

Pra, mendoj se gabimi trashanik që është bërë deri më sot nga studiuesit dhe shkrimtarët e ndryshëm, që arvanitasit në gjuhën shqipe i thërrasim arvanitasit ose arbërorët, duhet të ndreqet dhe të zëvendësohet me emrin që u takon shqiptarët dhe të quhet gjuha shqipe. Edhe unë, në këtë studim, për qëllimin e mirë, i emërtova shqiptarët e Greqisë me emrin që njihen nga grekët arvanitas, por, siç u tha më lart bëhet fjalë për një degë të popullsisë së sotme shqiptare që jeton ndër shekuj në Greqinë e lashtë dhe flet në rrethin familjar gjuhën shqipe. Sot, arvanitasit i gjejmë në majat më të larta të jetës politike dhe kulturore të Greqisë. Kryetari i sotëm i Republikës së Greqisë, Karolos Papuliasi është nga një fshat i Çamërisë me emrin Voshtina, sipas Aristidh Kolës, ai është me origjinë shqiptare dhe para shumë vitesh familja e tij i përkiste besimit islam. Dhe kryeministri Lukas Papadhimas është arvanitas. Gjithsesi ka pasur dhe ka ende për të tu bërë kërkime, për të sjellë fakte të reja për shkrimin shqip, të shkruar nga arvanitasit e Greqisë dhe historitë e tyre.

Corriere della Sera, gazeta prestigjioze dhe ndër më të rendësishmet në Europe i ka bërë të ditur miliona lexuesve të saj se ministri ynë i Brendshëm gjendet nën akuzë për lidhje me bandat më të rrezikshme të drogës në vend. Shtypi më serioz në Itali dhe në Europë ekspozon të vërtetën tronditëse: se në Shqipëri sundon Mafia e lidhur me Qeverinë. Se narkobandat drejtojnë bashkë me Saimir Tahirin. Se mafia e lidhur me ministrin e brendshem eliminon oficerët që guxojnë të flasin, që guxojnë të luftojnë trafikun e drogës.

Shqipëria është në gjendjen më të rëndë kriminale në 25 vite, sepse krimi ka kapur shtetin, sepse interesat e krimit sundojnë vendin. Akuzat, provat dhe dëshmitë e pakontestueshme, të gjitha të çojnë tek Tahiri i habilajve dhe shullazeve me shokë. Tek Tahiri me kushërinjtë Habilaj që vëzhgoheshin nga policia dhe oficeri i lartë Zagani, i cili gjendet sot i kërcënuar me jetë. Tek Tahiri që i ka dorëzuar pikat kyçe si shefin e kufirit të Dhërmiut aty ku paketohet droga e bëhet gati për Itali, në shërbim të bandave. Tek Tahiri që makinën personale e të paprekshme e ka vënë si narkotaksi në shërbit të bandës së Habiljave.

Kurrë më parë nuk ka qënë një ministër i brendshëm shqiptar nën akuza kaq të rënda dhe me fakte të pakundërshtueshme si kumbar dhe mbrojtës i trafikut të drogës.
Por e gjithë kjo e bën krenar Edi Ramën. Kryeministrin më të korruptuar në Ballkan, njeriun e përfolur si bashkëpunëtor i hershëm i bandave të drogës të cilave u dha tregun e ndërtimeve të Tiranës si kryebashkiak e për të cilin raporti i punës së OSBE thotë se ka një pasuri prej 200 milion eurosh. Trupa e policisë që lufton krimin, oficerët, burrat dhe gratë në uniformë janë të tradhtuar e kokëulur. Qytetarët janë të pasigurtë, të nëpërkëmbur dhe të poshtëruar.

Gazeta italiane, Corriere della Sera ka bërë një shkrim për ish-shefin e Antidrogës në Fier, Dritan Zagani, i cili është shpallur në kërkim ndërkombëtar nga autoritetet shqiptare, pas akuzoi se persona të afërt me ministrin e Brendshëm, Saimir Tahiri janë përfshirë në trafikun ndërkombëtar të drogës.

Gazeta e quan Zaganin një super polic, por që tashmë ndodhet në arrati sepse akuzohet se ka ndihmuar shtetin italian në luftën ndaj trafikut të drogës. Ja se si e nis shkrimin e përditshmja Corriere della Sera:

Prej pak orësh i arratisuri më i kërkuar nga qeveria shqiptare, i pari në listën e bashkëkombësve të tij të arratisur e të përfshirë në trafikun e drogës, është një polici i famshëm shqiptar me një karrierë kurajoze në luftën kundër drogës dhe i vlerësuar nga forcat tona të rendit (italiane), në sajë të një bashkëpunimi të gjatë ne operacionet e kërkuara. Pas një mandat ndërkombëtar arresti, Dritan Zagani, 43 vjeç, i martuar, babai i tri vajzave, është zyrtarisht në ndjekje nga agjentët e disa shteteve. Corriere e kontaktoi. Është në Zvicër, ku që prej gushtit është arratisur për t’iu shmangur arrestit të shtëpisë. Jeton në një lokalitet sekret, ku ka bërë një kërkesë për azil politik dhe është i vendosur “për të luftuar deri në fund betejën”.

Përfshirja e njerëzve të afërt me qeverinë në trafikun e drogës

Në 2014 kur me Guardia Di Finanza, ai ndiqte gjurmët e trafikantëve nga Shqipëria në Lombardi, Zagani arriti të supozojë se persona të afërt me qeverinë (mund ta vërtetoj), gjithçka kishte precipituar. E kanë arrestuar “padrejtësisht”, me akuzën e shpërdorimit të detyrës, dhe se kishte nxjerrë informacione sekrete, duke ua dhënë italianëve, :-“gjë që e kam bërë në kuadrin e objektivave të përbashkëta dhe që askush nuk është ankuar kurrë”.

Ka qëndruar 6 muaj në burg në Tiranë dhe nëntë të tjerë në arrest shtëpie. “U arratisa sepse donin të më hiqnin qafe. Zgjodha Zvicrën dhe jo Italinë: tek ju mafia shqiptare është shumë e fuqishme dhe mund të gjejë këdo. Kjo gjë kishte ndodhur edhe një vit me parë, ku eliminuan një ish-agjent policie sepse ishte bërë i bezdisshëm për një boss. Më ka mbetur ndonjë koleg besnik, ndonjë informator i mirë: që edhe në Zvicër vrasësit janë duke më kërkuar.

Nga një polici i shkëlqyer në një “tradhtar”

Qeveria shqiptare është e bindur që Zagani është fajtor, madje edhe përfaqësuesit më të lartë shtetërorë e kanë përsëritur në publik, të vendosur për të mos fshehur asgjë dhe për të vepruar në transparencë dhe të bindur që kanë prova të pastra. Fitoret brilante të policit kundër kriminalitetit janë një llogari dhe për sjelljen e tij si një “tradhtar”, i cili preferoi t’iu referohej autoriteteve italiane dhe jo atyre të vendit të tij në lidhje me të rejat nga hetimi. Kjo është një tjetër histori.

Zagani nuk ka frikë për motivin e thjeshtë se nuk ka asgjë për të humbur përveç se shpëtimit të familjes së tij. “Iu luta zviceranëve që të më strehonin gruan dhe vajzat. Nëse është e nevojshme, jam i gatshëm që të kthehem në Shqipëri, për të qenë në gjendje që të mbrohem. Deri më tani nuk ma kanë lejuar. Kur më rrasën në burg, në qeli kishte tre kosovarë, që sapo i kisha arrestuar për drogë… dhe falë zemrës së mirë të gardianëve, më s’postuan në një repart me të dënuar që kishin shumë probleme psikike…. dhe aty ishte një tjetër lloji ferri. … Më dhanë arrestin e shtëpisë pas gjashtë muajsh sepse skadoi afati i procedimit….. “, tregon ai.

Policja tjetër

Në këtë çështje diplomatike ka një tjetër person, e njëjtë me policin, por me nënshtetësi italiane, që ndoshta ka një rol të rëndësishëm. Është një funksionare që kishte punuar gjatë Samitit të G8 në Genova, që ishte dënuar për dhunë, e cila në vend që të zhdukej, ishte ngritur në detyrë, duke u bërë përfaqësuese e hetimit në Shqipëri dhe se kishte marrëdhënie të mira me Tiranën. Si për çudi sapo Zagani u gjykua me një akuzë të çuditshme, së bashku me disa të tjerë, funksionarja italiane u largua nga Shqipëria, për të shkuar në një detyrë tjetër. Për çfarë motivi? Nuk është e vetmja pyetje. Për shembull, si do të sillen zviceranët më policin e kërkuar, ndaj të cilit i kanë vënë nofkën Serpico? Serpico, sot është një pensionist dhe ka qenë një agjent i Nju Jorkut, që buloi sistemin e korruptuar të të gjithë policisë. Në epokën e viteve ’70, Serpico kontaktoi me “New York Times”, për te zbuluar prapaskenat dhe emrat e të përfshirëve. Gazetarët shqiptarë janë duke punuar me Zaganin.

Fondacioni gjerman “Friedrich Ebert” në një studim të publikuar së fundmi zbulon katastrofën tonë kombëtare. Rreth 60 për qind e të rinjve duan të braktisin Shqipërinë në mungesë të kushteve minimale për të jetuar dhe studiuar, si edhe të gjendur në mungesë totale të perspektivës për të ardhmen. Në këtë studim thuhet se, rreth 80 për qind e të rinjve shqiptarë janë të papunë. Studimi i titulluar “Rinia shqiptare 2015, ndryshim i ngadaltë, mbështetje tek interneti… dhe besim tek BE!”, nxjerr në pah faktin shqetësues që 60% e të rinjve duan të emigrojnë jashtë vendit, duke renditur si faktor kryesor arsyet ekonomike. Kjo përqindje është rritur në raport me 53% që ishte në studimin e kryer në vitin 2011. Një tjetër rezultat shqetësues është rritja e papunësisë tek të rinjtë. Sipas të dhënave të vitit 2014, rreth 22 për qind e të rinjve shqiptarë pohojnë se janë të punësuar (me kohë të plotë ose të pjesshme) në krahasim me 35 për qind që raportonin se ishin të punësuar më 2011.
Studimi i “Friedrich Ebert” është hartuar mbi bazën e të dhënave numerike e cilësore të mbledhura nga sondazhi kombëtar me 1200 të rinj në të gjithë vendin dhe nga bisedat e strukturuara në 8 fokus grupe. Të dhënat e mbledhura nga përgjigjet e 1200 të rinjve janë të grupuara sipas kapitujve të ndryshëm tematikë të pyetësorit. Në secilin kapitull janë vënë dhe kutiza ilustruese me të dhëna cilësore nga përgjigjet e marra prej fokus grupeve përkatëse. Ky studim është i ndarë në 7 kapituj kryesorë: – Besimi dhe përkatësia; – Familja dhe shoqëria; – Arsimi dhe punësimi; – Shqetësimet dhe aspiratat; – Koha e lirë dhe mënyra e jetesës; – Qeverisja dhe demokracia; -Integrimi europian dhe të rinjtë.

Të gjithë duan të ikin

Nga të dhënat e këtij anketimi rezulton se dëshira dhe synimi për t’u larguar nga Shqipëria vazhdon të jetë ende e fortë mes të rinjve, madje me një prirje që vjen duke u rritur në krahasim me vitet e mëparshme. Nga të dhënat e vitit 2014 janë 59.8% e të rinjve që dëshirojnë të emigrojnë jashtë Shqipërisë, përkundër 53% në vitin 2011. Djemtë vazhdojnë të kenë një përqindje më të lartë me 63.5% përkundër vajzave me 55.2%. Dëshira për t’u larguar jashtë vendit nuk bën dallim mes të rinjve pavarësisht grupmoshave apo shtresave sociale që i përkasin. Kështu për shembull: 51.7% e të rinjve që vijnë nga familjet e pasura pohojnë se duan të largohen nga vendi çka dëshmon se të rinjtë ndjejnë mungesën e shumë kushteve që garantojnë zhvillimin e tyre arsimor, ekonomik e profesional apo kulturor.
Në lidhje me rrethanat dhe faktorët që i shtyjnë drejt emigrimit, të rinjtë vazhdojnë të theksojnë përmirësimin e standardit të jetesës dhe të kushteve ekonomike. Rreth 49.2 për qind e atyre që janë intervistuar në nivel kombëtar shprehen se dëshirojnë të emigrojnë për të përmirësuar jetën ekonomike dhe standardin e jetesës, ndërsa vetëm 14.9% synojnë të largohen nga vendi për arsye që lidhen me arsimin. Megjithëse të rinjtë e moshës 16-17 vjeç kanë qëllim të emigrojnë për një arsimim më të mirë, ata e shohin këtë edhe si një mundësi punësimi në vendet ku do të kryejnë studimet. Për sa i përket arsyeve për emigrim vihet re një dallim mes të rinjve të gjinive të ndryshme. Në këtë kuadër femrat e reja, rreth 22% dëshirojnë të emigrojnë më shumë për shkak të arsimimit me përkundrejt meshkujve me 8.4%.

Vetëm 22% e të rinjve të punësuar, nga 35% më 2011

Nga të dhënat vërejmë se interesi për mbarëvajtjen e cilësisë së arsimit mbetet shqetësimi kryesor i të rinjve shqiptarë. Megjithëse është shtuar niveli i informimit mbi rëndësinë e dobinë e arsimit profesional për punësim, të rinjtë vazhdojnë të tërhiqen nga ideja e studimeve universitare pavarësisht perspektivës së punësimit.
Ndërkohë që cilësia e mësimdhënies në shkolla e universitete vazhdon të shoqërohet nga perceptimet e pandryshuara të të rinjve për praninë e elementeve të korrupsionit, blerjes së notës dhe provimeve, duke cenuar reputacionin e tyre. Kjo pasqyrohet në parapëlqimet e tyre për të ndjekur studimet e larta në shkolla jashtë vendit.
Ndërkohë roli i faktorëve ekonomikë përcakton një seri të sjelljeve e qëndrimeve të të rinjve karshi perspektivave të tyre për arsim dhe ndikon tek lidhja me punësimin.
Në këtë drejtim punësimi është kryefjala e shqetësimeve të të rinjve sidomos për ata që kanë mbaruar studimet ose janë në vitin e fundit të tyre. Nga të dhënat e studimit rezulton se, praktika e të pasurit një stazh paraprak pune apo siç njihet ndryshe internshipi, nuk është e përhapur tek të rinjtë, pasi vetëm 17 për qind e tyre pohojnë se janë angazhuar në një aktivitet të tillë.
Pjesa më e madhe e të rinjve mendojnë se do t’ju duhet të presin për të gjetur një vend pune pas mbarimit të studimeve, ndërkohë që x për qind janë pesimistë përsa i përket punësimit të tyre. Aktualisht në Shqipëri punon një ndër pesë të rinj, një fakt që tregon një rënie të punësimit të të rinjve përkundër rezultateve të vitit 2011 kur shifra ishte 35 për qind.
Vetëm 30 për qind e atyre që janë të punësuar kanë një vend pune që përputhet me profilin e studimeve apo profesionin. Administrata publike vazhdon të jetë mjaft tërheqëse për të rinjtë, pasi gjysma e tyre pohojnë se do të zgjidhte pikërisht të punësohej në sektorin publik.
Në krahasim me të dhënat e vitit 2011 ka një rritje të lehtë nga 25 në 33 për qind të të rinjve që duan të punësohen në sektorin privat. Ndërkohë të rinjtë mendojnë se rolin më të rëndësishëm në gjetjen e një vendi pune e luajnë njohjet e miqësitë e ndryshme që mund t’i favorizojnë. Sipas tyre arsimi dhe përgatitja profesionale luajnë rol dytësor dhe kanë të njëjtën vlerë si njohjet politike. Përsa i përket zgjedhjes së një profesioni të caktuar faktori që ka më shumë rëndësi për të rinjtë janë të ardhurat e më pas qëndrueshmëria e vendit të punës.

Gjetjet për arsimin

Të rinjtë shqiptarë ende e shohin arsimin e lartë si një mundësi për të rritur aftësitë e tyre megjithë nivelin e lartë të papunësisë mes të rinjve të diplomuar.
•    Rreth 58.6% e të rinjve shprehen të pakënaqur me cilësinë e arsimit në Shqipëri;
•    Vetëm 17 për qind e të rinjve janë përfshirë në një stazh ose periudhë praktike pune;
•    Shumica e të rinjve shqiptarë mbeten optimistë për gjetjen e një vendi pune pas mbarimit të shkollës, megjithëse pranojnë se kjo do të ndodhë pas njëfarë kohe dhe jo menjëherë;
•    Sipas të dhënave të vitit 2014 rreth 22 për qind e të rinjve shqiptarë pohojnë se janë të punësuar (me kohë të plotë ose të pjesshme) në krahasim me 35 për qind që raportonin se ishin të punësuar më 2011;
•    Shumica e të rinjve, mbi 40 për qind, nuk janë të punësuar në profesionin e tyre. Ata që punojnë në fushën e profesionit të tyre janë në masën 30 për qind;
•    Gjysma e të rinjve shqiptarë parapëlqen të punësohet në administratën publike, ndërsa një e treta në sektorin privat;
•    Të rinjtë kanë dëshira nga më të ndryshmet për profesionet e tyre të ardhshme, por vazhdojnë të pëlqejnë ato tradicionale si mësues, ekonomist, mjek dhe arkitekt/inxhinier;
•    Përsa i përket punësimit, të rinjtë rendisin si faktorin më të rëndësishëm njohjet dhe miqtë e ndryshëm, të ndjekur më pas nga aftësitë profesionale, arsimi dhe lidhjet politike. Ndërkohë ata vlerësojnë fatin ose rastësinë si faktorin më pak të rëndësishëm.

Gjetjet për shqetësimet dhe aspiratat

Shumica e të rinjve shqiptarë nuk synojnë të largohen nga vendbanimi i tyre aktual drejt një qyteti apo fshati tjetër të Shqipërisë, por thuajse 59.8 për qind e tyre duan të emigrojnë jashtë vendit.
•    Arsyeja ekonomike është shkaku kryesor që i shtyn të rinjtë shqiptarë të largohen drejt një vendbanimi të ri brenda Shqipërisë ose edhe jashtë saj;
•    Të rinjtë shqiptarë parapëlqejnë si vendet më të mira për të emigruar Anglinë dhe SHBA. Në raport me meshkujt, femrat kanë dëshirë të emigrojnë më shumë për arsye arsimimi;
•    Shumica e të rinjve në Shqipëri janë optimistë për të ardhmen dhe e shohin atë më të mirë përgjatë 10 viteve në vazhdim;
•    Në Shqipëri kanë filluar të mos i besojnë më guximit si faktor që të shtyn drejt fitores, pasi 51.8% e tyre në nivel kombëtar nuk janë dakord me këtë parim. Përkundër të dhënave të vitit 2011 kur kjo përqindje e të rinjve që besonin tek kjo shprehje ishte 80%, kjo rënie drastike dëshmon për një frymë pesimizmi që ka përfshirë të rinjtë

Në rrugën “Barrikada” në periferi të Beratit, një bar-kafe pa emër mban dyert hapur në pritje të klientëve të paktë. Lokali në ngjyrë gri dhe çadra ngjyrë violë është bosh mesditën e së mërkurës, me përjashtim të një tavoline mbi trotuar, ku qëndron i ulur me një shishe birre në dorë pronari- Sali Fetiu dhe një bashkëmoshatar i tij.
I ndërtuar në gjurmët e një ish-gomisterie disa vjet pas rënies së regjimit komunist, lokali ushqeu shpresat e familjes së Sali Fetiut për më shumë se një dekadë, si i vetmi burim të ardhurash.
Megjithatë, kjo kafe modeste në qytetin e Beratit është sot origjina e kompanisë “Evita shpk”, fituese e freskët e njërit prej koncesioneve për partneritet publik-privat më të mëdha në historinë e mjekësisë shqiptare. Më 20 tetor, Ministria e Shëndetësisë e shpalli “Evita shpk” fituese të koncesionit për “shërbimin e hemodializës”, duke i dhënë asaj një kontratë 10-vjeçare me vlerë rreth 8.6 miliardë lekë (86 milionë dollarë) në total.
“Evita shpk” është një kompani produktesh farmaceutike me qendër në Tiranë, e themeluar më 14 maj 2013 në Qendrën Kombëtare të Regjistrimeve, QKR, me pronare të vetme Majlinda Fetiun dhe administratore Elona Saraçin.
“BIRN” tentoi të kontaktonte me aksioneren Majlinda Fetiu përmes telefonit të shtëpisë dhe atij celular, pa mundur ta arrijë atë. Në lokalin e familjes në periferi të Beratit, bashkëshorti i saj, Sali Fetiu shpjegoi se Majlinda kishte ikur në Tiranë, për shkak të problemeve shëndetësore.
Sali Fetiu pranoi që kompania në emër të bashkëshortes kishte fituar koncesionin, por refuzoi të jepte shpjegime në lidhje me aktivitetin e saj. “Fola shumë dhe kaq. Unë me 6 klasë shkollë jam”, tha ai duke tundur dorën me bezdi.
E pyetur për eksperiencën dhe kapacitetet e kompanisë fituese, “Evita shpk”, edhe administratorja Elona Saraçi gjithashtu nuk pranoi të jepte shpjegime.
“Sipas draft-kontratës që jemi duke lidhur me autoritetin kontraktor (Ministria e Shëndetësisë), çdo informacion rreth kësaj procedure/kontrate është konfidencial dhe kusht për humbje kontrate”, tha Saraçi përmes një mesazhi telefonik.
E kontaktuar nga “BIRN”, Ministria e Shëndetësisë refuzoi të komentonte se cilat ishin avantazhet e “Evita shpk”, që e nxorën atë në krye të garës së koncesionit.
E ndërsa mbetet e paqartë se mbi cilat kritere “Evita shpk” u përzgjodh fituese përballë tetë konkurrentëve të tjerë në garë, “BIRN” ka arritur të zbulojë se pronarja e kompanisë, Majlinda Fetiu, është rezidente në Berat dhe nuk ushtron ndonjë profesion të lidhur me shëndetësinë.
Pa lidhje në dukje me fushën e mjekësisë, Majlinda Fetiu rezulton megjithatë të ketë lidhje gjaku me administratorin e Spitalit Amerikan në Tiranë, Klodian Allajbeu. Sipas të dhënave të “BIRN”, rezulton se Fetiu është vajza e xhaxhait të Allajbeut.
Ndryshe nga Majlinda Fetiu, administratorja e kompanisë, Elona Saraçi ka studiuar për Farmaci në Universitetin e Tiranës. Para se të emërohej administratore e “Evita shpk”, Saraçi ka punuar për një kompani farmaceutike dhe për Spitalin Amerikan.

Ngjitja e beftë e “Evita-s”

Procedurat për dhënien me koncesion të hemodializës u hapën më 25 maj 2015, përmes një thirrjeje që Ministria e Shëndetësisë publikoi në Agjencinë e Prokurimit Publik. Sipas dokumentit të shpalljes, shërbimi do të jepet me koncesion në pesë qendra përveç Tiranës: në Shkodër, Lezhë, Korçë, Vlorë dhe Elbasan. 
Sipas shpalljes në APP, koncesioni do të ketë afat 10-vjeçar me vlerë 8,6 miliardë lekë, të cilat do të mbulohen nga Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor.
Kompania “Evita shpk” hyri në garë dhe rezultoi fituese, edhe pse është e paqartë se çfarë ekspertize dhe kapacitetesh zotëron për të realizuar procesin e hemodializës për qindra pacientë kronikë të sëmurë nga veshkat.
Sipas të dhënave të QKR, “Evita” është themeluar më 14 maj 2013 nga Majlinda Fetiu me një kapital fillestar prej 100 mijë lekësh. Edhe pse ka jetuar pa shkëputje nga Berati pranë të shoqit që menaxhon lokalin në lagjen “Barrikada”, Majlinda Fetiu duket se ia ka dalë të fuqizojë me shpejtësi kompaninë e saj në Tiranë.
Dy vjet pas regjistrimit, kompania deklaron në QKR se zotëron 30 100 000 lekë asete. Në bilancin e saj shënohet se fitimi gjatë vitit 2013 ka qenë rreth 5.8 milionë lekë. Në vitin 2014, ky fitim është rritur në rreth 35 milionë lekë.
Edhe pse pak e njohur në tregun farmaceutik dhe atë të mjekësisë në Tiranë, gjurmë të kompanisë “Evita shpk” dalin në tenderat për furnizim me barna të Qendrës Spitalore Universitare. Të dhënat e siguruara nga “BIRN” në APP tregojnë se kjo kompani ka fituar një tender me fond limit prej 18.8 milionë lekësh dhe është skualifikuar nga një tender i ngjashëm, për shkak të ofertës anomalisht të ulët.
“Evita shpk” ka deklaruar në QKR disa adresa të ushtrimit të aktivitetit të saj, ku baza kryesore rezulton të jetë në Kashar, në kilometrin e 8 të autostradës Tiranë-Durrës. Megjithatë, një prej adresave të saj të deklaruara ndodhet në katin e dytë të Spitalit Amerikan në lagjen Laprakë të Tiranës.
I kontaktuar nga “BIRN”, administratori i Spitalit Amerikan, Klodian Allajbeu nuk u përgjigj nëse kompania që ai përfaqëson ka lidhje me kompaninë “Evita shpk”, fituese e koncesionit të hemodializës. Ai refuzoi gjithashtu të jepte shpjegime nëse kishte lidhje familjare me pronaren Majlinda Fetiu.

Dializa me koncesion 

Procesi i dializës për të sëmurët me probleme në veshka mbulohet prej vitesh 100% nga Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor për rreth 900 pacientë që përfitojnë nga ky shërbim. Megjithatë, të sëmurët kronikë janë ankuar vazhdimisht për radhë në dyert e spitaleve apo marrje të shërbimit me turne.
Për të zgjidhur këto anomali, Ministria e Shëndetësisë hodhi një vit më parë idenë e partneritetit publik/privat për të përmirësuar këtë shërbim. Më 25 maj 2015, ideja u shpall publikisht në formën e një koncesioni, që do të përmirësonte kushtet e pesë qendrave të hemodializës dhe do të ofronte një shërbim të standardeve të larta.
E pyetur nga “BIRN” në korrik të vitit 2015, Ministria e Shëndetësisë sqaroi se projekti i dhënies së këtij shërbimi me koncesion ka si qëllim rikonstruksionin e dy qendrave ku në atë kohë kryhej dializa, në Shkodër dhe Vlorë dhe krijimin e tri qendrave të reja, të cilat do të vendoseshin pranë spitaleve të Lezhës, Korçës dhe Elbasanit.
Një tjetër qëllim sipas Ministrisë së Shëndetësisë ishte shmangia e kostove sociale, pasi pacientët që kishin nevojë për hemodializë do të kishin mundësi ta bënin atë tre herë në javë pranë vendbanimeve të tyre.
“Operatori ekonomik do të mbulojë ndërtimin e 5 qendrave, pajisjen me aparaturat e dializës, bërjen funksionale të qendrave dhe pajisjen me personel mjekësor dhe staf mbështetës. Sistemit shëndetësor në vend do t’i mbeten 5 qendrat funksionale”, i tha “BIRN” këshilltari për mediat i ministrit Beqaj, Thanas Goga.
Sipas Gogës, kompania fituese do të përzgjidhej ajo që ofronte çmimin më të ulët dhe cilësinë më të lartë. Por dokumentet e siguruara nga “BIRN” tregojnë se “Evita shpk” ka ofertën e dytë më të lartë të konkurrentëve në koncesion, ndërkohë që mbetet e paqartë se cilat janë garancitë që ajo ofron për cilësinë e shërbimit të dializës.
Të dhënat e publikuara në APP tregojnë se në garën e koncesionit u përfshinë 9 kompani, tre prej të cilave u skualifikuan në fazën fillestare për shkak se nuk paraqitën ofertë. Gjashtë kompanitë e mbetura në garë janë shoqëria “2T” me ofertë 10.080 lekë për njësi, shoqëria “Blindi” me ofertë 10.458 lekë, “Evita” me ofertë 11.203 lekë, “Diamed Skopje” me 11.095 lekë, kompania italiane “Spindial” me ofertë 13.180 lekë dhe “Hygea Hospital Tirana” me ofertë 10 740 lekë.
Edhe pse u paraqit si risi, partneriteti mes publikut dhe privatit për hemodializën është një praktikë që ndiqet prej vitit 2012 në vendin tonë. Të dhënat e siguruara nga “BIRN” tregojnë se për shkak të mbingarkesës, spitalet publike kanë transferuar një pjesë të pacientëve dhe të fondeve buxhetore drejt Spitalit Amerikan dhe Hygea Hospital Tirana përgjatë tri viteve.
Gjatë vitit 2014, spitali Hygea ka kryer 28 transaksione me Thesarin e Shtetit për shkak të kontratave me QSUT në vlerën e 239 450 910 lekëve. Spitali Amerikan ka marrë tre herë më shumë fonde, për trajtimin e pacientëve me hemodializë.
Të dhënat e siguruara nga Thesari i Shtetit tregojnë se Spitali Amerikan ka lidhur kontrata me QSUT, Spitalin e Fierit dhe Spitalin Ushtarak, duke përfituar 865 668 286 lekë nga buxheti i shtetit në vitin 2014, vlerë kjo thuajse identike me paratë që “Evita shpk” pritet të marrë në një vit nga koncesioni i sapofituar i hemodializës.

Me rastin e ditës Ndërkombëtare të personave të zhdukur nga rregjimi komunist, në një prej kampeve më famëkeqe atë të internimit në Tepelenë, një aktivitet përkujtimorë ku u inagurua edhe memoriali kushtuar personave që jane vendosur në varrë pa emër, të cilët humbën jetën gjatë internimit në këtë kamp, në folëm me zotin Dervishi, i cili i ka kushtuar disa studime këtyre burgjeve dhe kampeve të interrnimit në kohën e rregjimit komunist të Enver Hoxhës.

http://www.radiandradi.com/15-fakte-pse-enver-hoxha-eshte-nje-kriminel-lufte/testata-kryesore/gazeta/

http://www.radiandradi.com/qafa-e-barit-porta-e-ferrit-nga-urim-gjata/testata-kryesore/gazeta/

Kisha ortodokse e Rusisë i dha një dimension të ri tepër të rrezikshëm konfliktit në Siri dhe në Lindjen e Mesme, kur shpalli se lufta e Rusisë në atë rajon kundër terroristëve dhe për mbrojtjen e kristianëve është “luftë e shenjtë”. Në 30 shtator, ditën e nisjes së sulmeve ajrore të avionëve rusë në territorin e Sirisë, përfaqësuesi i Kishës Ortodokse Ruse, arkiprifti Vsevolod Çaplin, deklaroi në emër të saj, se “lufta me terrorizmin është një luftë e shenjtë dhe vendi ynë është ndoshta forca më aktive në botë për ta luftuar atë”. Këtu nuk është çështja vetëm te politizimi i kishës ruse dhe përdorimi i saj si institucion shpirtëror për mbështetjen e strategjisë globale dhe të politikës së jashtme ekspansioniste të Kremlinit. Këtu është çështja për një dimension të ri, dimensionin e luftës fetare, që Kisha Ortodokse Ruse po i jep ndërhyrjes ushtarake ruse në Siri si “luftë e shenjtë”.
Ky është një objektiv dhe një transformim i rrezikshëm, që kërkon të legalizojë dhe të noterizojë ndërhyrjen ushtarake ruse në emër të idealeve të ortodoksisë dhe të rolit ekskluziv të Rusisë si protektore e ortodoksisë nëpër botë. Në këtë kontekst fetar, ndërhyrja ushtarake ruse në Siri merr formën e një kryqëzate fetare. Shpallja e një “lufte të shenjtë” nga kisha ruse është deklarim i një lufte të shenjtë fetare, që përkthehet si luftë e Rusisë për idealin e ortodoksizmit ose më saktë, si luftë fetare e ortodoksëve rusë kundër myslimanëve arabë. Në këtë impostim ideologjiko-nacionalisto-fetar, Kisha Ortodokse Ruse aktualisht shfaqet me të njëjtin pozicion ekstremist si grupi terrorist i “Shtetit Islamik të Sirisë dhe Irakut”, ISIS, i cili gjithashtu veprimtarinë e tij e quan luftë të shenjtë.
Është e kuptueshme se implikimet e kësaj devize të kishës ortodokse ruse për konfliktin në Siri dhe Irak si luftë e shenjtë fetare janë deviacione politike, strategjike dhe etike shumë të thella. Së pari, ato komprometojnë vetë qëllimet e dislokimit dhe të veprimit të forcave ushtarako-ajrore ruse dhe krejt synimet ruse në Siri dhe në Lindjen e Mesme. Qeveria ruse nuk është distancuar deri tani nga qëndrimi i kishës ortodokse për luftën e shenjtë në Siri, ndonëse dihet se Kisha Ortodokse Ruse është instrument i politikës së brendshme dhe të jashtme të presidentit Vladimir Putin. Jo rastësisht, deklarimi i luftës së shenjtë nga Kisha Ortodokse Ruse u bë në të njëjtën ditë, që parlamenti i Rusisë miratoi rezolutën për lejimin e përdorimit të forcave ushtarake ruse jashtë vendit. Nuk duhet harruar se përdorimi i forcave ushtarake ruse për ndërhyrje në Siri po bëhet pas një viti të ndërhyrjes së këtyre forcave për aneksimin e Krimesë dhe ndezjen e luftimeve në Ukrainën Lindore. Në qoftë se përdorimi i forcave ushtarake ruse për ndërhyrje jashtë ishte përdorur për herë të fundit nga udhëheqësi i Kremlinit, Leonid Brezhnjevi, në vitin 1979 me agresionin rus në Afganistan, tani kreu i ri i Kremlinit, Putin, po e përdor çdo vit, edhe në vitin 2014, edhe në vitin 2015.
Me sa duket, Kremlinit i vjen për shtat nxjerrja e një flamuri fetar të ortodoksisë për t’i prirë kryqëzatës së sapofilluar të ndërhyrjes së gjithanshme në Lindjen e Mesme. Deputeti i Dumës Ruse, Semjon Bagdasarov, deklaroi në 2 tetor se “Siria i takon Rusisë, sepse është toka jonë e shenjtë”. Në këtë linjë, duhet menduar se objektivi i dërgimit të forcave ushtarako-ajrore të Rusisë në territorin e Sirisë ka qëllime shumë më të gjëra, sesa pretendimi i Kremlinit se forcat ajrore ruse do të godasin grupin terrorist të ISIS-it. Që në sinjalet e para të vendimit rus për të dërguar forcat e veta ushtarake në Siri, kemi theksuar në rubrikën tonë se ato dërgohen për të mbrojtur regjimin e Bashar al-Asadit dhe për të vendosur kontrollin rus. Është naive të mendohet se qëllimi i Moskës është për të goditur vërtet organizatën terroriste të ISIS-it. Faktet e komprometuan shumë shpejt pretendimin propagandistik të Kremlinit. Gjatë 24 orëve të para të sulmeve ajrore ruse të datës 30 shtator, asnjë nga objektivat e goditur prej tyre nuk kishte lidhje me ISIS-in. Aviacioni ushtarak rus në mënyrë selektive goditi pozicionet e grupeve të opozitës demokratike siriane, që lufton kundër regjimit të Asadit, dhe nuk goditi fare forcat e ISIS-it. Sekretari i shtypit i Shtëpisë së Bardhë, Xhon Ernest, deklaroi në 2 tetor se avionët rusë po godasin rajonet, në të cilat nuk është e njohur për ndonjë prani të forcave të ISIS-it, por për prani të kundërshtarëve të armatosur të presidentit Asad. Koloneli Stiv Uorren, përfaqësues i forcave amerikane në Irak, deklaroi se nga 12 objektivat e goditur nga avionët rusë në Siri gjatë 24 orëve, asnjë prej tyre nuk kishte lidhje me ISIS-in. Shqetësimin për këtë strategji ushtarake ruse në Siri, shprehu edhe ministri i Jashtëm turk, i cili deklaroi se “ne jemi seriozisht të shqetësuar nga informacioni që sulmet ajrore të Rusisë në Siri kanë synuar pozicionet e opozitës, në vend të ISIS-it, dhe si rezultat shumë civilë kanë humbur jetët e tyre”.
A po ndërmerr Rusia një “luftë të shenjtë” apo një kryqëzatë fetare në Lindjen e Mesme? Kjo nuk duket larg së vërtetës, kur konstaton se Moska ka përfshirë priftërinjtë në forcat ushtarake ruse, që bekojnë raketat e tanket, kur sheh se Moska po përpiqet intensivisht të krijojë një aleancë botërore të shteteve ortodokse etj. Moska po mban në pushtet me forcën e armëve regjimin prorus të Asadit, që është përfaqësues i një pakice alavite, e cila ka shtypur dhe masakruar shumicën e popullsisë siriane, të cilët janë sunitë. Sepse nuk mund të mos bëhet pyetja, se përse avionët rusë në objektivat e tyre të sulmeve ajrore në 30 shtator futën edhe bombardimet mbi xhami.
Kremlinit i duket se, duke veshur me raso ndërhyrjen ushtarake ruse në Siri dhe në Lindjen e Mesme, mund ta shesë këtë ndërhyrje në opinionin botëror si një mision salvetik fetar, dhe kjo do të rrisë peshën e Rusisë në vendimmarrjet botërore. Përfaqësuesi i kishës ortodokse ruse, Çaplin, deklaroi se vendimi për veprime ushtarake ruse në Siri “përputhet me mentalitetin e popullit tonë dhe me rolin special, që vendi ynë ka lozur gjithmonë në Lindjen e Mesme”. Kjo do të thotë që Rusia ka të drejtë të ndërhyjë në emër të ortodoksizmit dhe si protektorja e ortodoksëve në rajonet e ndryshme të botës. Sepse, vështirë të kuptohet se çfarë përputhjeje ka një ndërhyrje ushtarake ruse me mentalitetin e popullit rus, përveç kredos fetare.
Çka e konturon ndërhyrjen e Rusisë në Siri si një kryqëzatë fetare, është edhe fakti se ajo bëhet në emër të fesë ortodokse dhe se atë rol udhëheqës në këtë luftë të shenjtë mund ta luajë vetëm Rusia, si shteti më i madh dhe më i fuqishëm ortodoks. Është një megalomani tepër dogmatike, edhe nga pikëpamja politike, edhe nga pikëpamja diplomatike, edhe nga pikëpamja fetare. E ashtuquajtura luftë e shenjtë e kishës ortodokse ruse në Lindjen e Mesme është deviacion fondamentalist dhe një përligjje e terrorizmit ndërkombëtar, sepse i jep konfliktit një ngjyrë dhe përmbajtje fetare. Nga terrorizmi ndërkombëtar kërcënohen të gjithë popujt dhe grupet nacionale, shoqërore dhe fetare. Për hir të së vërtetës, duhet theksuar se shumica dërrmuese e viktimave të terrorit të ISIS-it janë myslimanët, dhe pastaj vijnë grupet e tjera fetare në rajon. Lufta kundër terrorizmit nuk mund të marrë ngjyrime dhe ngarkesa fetare, sepse e ashtuquajtura luftë e shenjtë e devijon objektivin dhe saboton koalicionin ndërkombëtar antiterrorist, dhe nga ana tjetër bëhet njësoj si lufta e terroristëve kundër njerëzimit.
Qëndrimi i rrezikshëm dhe obskurantist i kishës ruse duket edhe më qartë kur e krahason me qëndrimin e drejtë parimor, që po mban bota demokratike, SHBA, BE, dhe forcat demokratike në Europë dhe në botë kundër organizatës terroriste të ISIS-it. Ata kanë krijuar edhe koalicionin ndërkombëtar antiterrorist, dhe në këtë koalicion bëjnë pjesë edhe shumë shtete me shumicë myslimane, si dhe Shqipëria. Koalicioni ndërkombëtar i luftës kundër terrorizmit kurrë nuk e ka ngatërruar luftën e tij të drejtë me ndjenjat apo me përkatësinë fetare, pavarësisht se shtetet më të fuqishme të këtij koalicioni nuk janë myslimanë, por katolikë dhe protestantë. Ata e kanë të qartë, se çdo përpjekje për etiketime fetare apo për kundërvënie fetare do të largonte arritjen e objektivave për shkatërrimin e organizatave terroriste.
Shpallja e një kredoje fetare të luftës së Rusisë në Siri dhe në Lindjen e Mesme mund të ketë efekte negative tepër të rrezikshme. Së pari, duke dalë me devizë fetare, automatikisht mund të krijojë çarje të mëdha brenda koalicionit ndërkombëtar të luftës kundër terrorizmit. Sepse, asnjë shtet demokratik, katolik, protestant apo mysliman, nuk mund të pranojë që misionet e tij në Siri dhe në Lindjen e Mesme kanë karakter fetar. Së dyti, duke shpallur se Rusia po bën një luftë të shenjtë fetare, automatikisht krijohen kundëreaksione dhe lufta e shenjtë ortodokse do të zgjojë orekset dhe reaksion zinxhir për luftë të shenjtë fetare jo vetëm në radhët e ISIS-it, por shumë më gjerë, në popuj e shtete të rajonit. Kjo do ta komplikojë më shumë situatën, jo vetëm në Siri, por në krejt Lindjen e Mesme. Së treti, duke paraqitur kredo fetare dhe Rusinë si mbrojtëse të ortodoksisë në shkallë botërore, kjo mund të çojë në tensione dhe konflikte të reja me vulë fetare në disa rajone të botës. Ajo mund të ketë efekte negative edhe në Ballkan, ku Rusia po punon prej disa vitesh të organizojë një aleancë të shteteve ortodokse kundër kombit shqiptar, kundër NATO-s, kundër SHBA-ve dhe kundër Vatikanit. Agjencia bullgare “Fokus”, në 1 tetor i referohej një televizioni maqedonas, i cili njoftonte për planet “për krijimin e një aleance ortodokse midis Serbisë, Greqisë, Bullgarisë dhe Maqedonisë kundër projektit të Shqipërisë së Madhe”. Analisti Vit Klima shkruante para pak kohësh në “aktualne.cz” se, “nëse rusët do të arrinin të krijonin perandorinë ortodokse në Europën Lindore dhe Jugore, ata do të ndryshonin rrotën e historisë. Nuk duket rastësi që presidenti rus V. Putin ka folur për ndikimin dhe vlerat e ortodoksisë dhe bile për familjen e popujve ortodoksë”. Instrumentalizimin e ortodoksizmit si flamur të ambicieve globale të Rusisë e denoncoi në 4 maj të vitit të kaluar ministri i Jashtëm suedez, Karl Bildt, një nga personalitetet më të shquara të diplomacisë europiane, kur duke analizuar dhe paralajmëruar rreziqet dhe format, me të cilat po shfaqet kërcënimi i një Rusie agresive, pas aneksimit me dhunë të Krimesë, formuloi paralajmërimin e madh: “Linja e re antiperëndimore e Vladimir Putinit bazohet në konservatorizmin e thellë të ideve ortodokse. Ortodoksia është rreziku kryesor për civilizimin perëndimor”.
Duke pasur parasysh se Kisha Ortodokse Ruse është një nga institucionet bazë të shtetit rus dhe të politikës së jashtme ruse, mendohet se nuk ndodh rastësisht shpallja e luftës së shenjtë fetare të Rusisë nëpër botë. Kjo lidhet me faktin se, Rusia në aksionin e vet ndërkombëtar dhe në ambicien e saj globale e ndjen mungesën e një kredoje ideologjike apo morale, që ta ligjërojë strategjinë e saj botërore. Në kohën e Bashkimit Sovjetik, Moska kishte ideologjinë komuniste dhe mitin e vendosjes së diktaturës së proletariatit në shkallë ndërkombëtare. Në kohën e tanishme Moska nuk ka as një bazë ideologjike dhe as një bazë etiko-morale. Rusia nuk ofron dot as një model ideologjiko-shoqëror e as një model moral. Perëndimi dhe shtetet perëndimore e kanë bazën e tyre të politikës së jashtme të mbështetur në vlerat e demokracisë dhe të drejtave të njeriut. Rusia nuk e ka dhe nuk mund ta vërë këtë. Këtë vakum ideologjik e moral Kremlini mendon ta mbushë nëpërmjet kredos fetare dhe rolit të protektorit të ortodoksizmit, besim që nuk është në botën perëndimore. Por kjo kredo fetare vështirë se mund ta ndihmojë politikën e jashtme ruse të imponohet si fuqi botërore. Kjo, nga fakti se numri i shteteve me popullsi ortodokse është i kufizuar dhe sepse shumica e shteteve ortodokse kanë zgjedhur të integrohen në BE dhe në vlerat europiane. Nga ana tjetër, bota demokratike ka si një nga themelet e saj sekularizmin, ndarjen ligjore të shtetit nga feja. Një nga kontributet madhore të Perëndimit në historinë e njerëzimit është sekularizimi i marrëdhënieve ndërkombëtare, ndarja e shtetit nga feja, jo vetëm në politikën e brendshme, por edhe në politikën e jashtme. Në këtë kuptim, përbën një nonsens historik kredoja fetare dhe pretendimi fetar i Rusisë si protektore e ortodoksëve në shtete e rajone të ndryshme të botës.
Shpallja e operacioneve ushtarake ruse në Siri si luftë e shenjtë është një rrugë e rrezikshme, e cila mund të provokojë konflikte shumë më të mëdha, jo vetëm nacionale, ekonomike e politike, por edhe fetare. Ndaj, xhihadi ortodoks i kishës ruse meriton analiza të thella, për pasojat që mund të ketë, siç kërkon edhe një distancim të fuqishëm diplomatik, politik dhe fetar, nga të gjitha shtetet që i përkasin apo duan të hyjnë në familjen demokratike perëndimore.