Tani pret një fazë vendimtare kur shefi i NATO-s Jens Stoltenberg dhe kryeministri të vizitojnë Turqinë së shpejti. Nëse kjo është e mjaftueshme për të shpëtuar aplikimin e Suedisë në NATO, mbetet për t’u parë.
Përpara udhëtimit në Ankara, Kristersson kontaktoi me një “telefonatë konstruktive” dhe në një letër .
Ai premton rritje të bashkëpunimit “rreth kulturës, tregtisë dhe fushave të tjera politike” dhe siguron se ministrat e qeverisë “janë të prirur të marrin iniciativa për të promovuar këtë axhendë të gjerë”.
Me fjalë të tjera, Kristersson shpreh respekt për Turqinë dhe Erdoganin dhe kjo mund të jetë mjaft e rëndësishme në këtë kontekst.
Vlerësoni tonin e ri
Erdogan ka sinjalizuar se e vlerëson tonin e ri. Në Twitter ai shkruan se “Turqia është e gatshme të forcojë marrëdhëniet dypalëshe me Suedinë në të gjitha fushat”.
Ai thekson se kontakti mes vendeve nuk duhet të merret “si peng nga organizatat terroriste” dhe kjo mund të interpretohet si presidenti që përgatitet të ndryshojë kurs.
Ky është ai.
E dyta është se Erdogan përsërit kërkesën për dëbime sipas marrëveshjes terroriste midis Suedisë, Finlandës dhe Turqisë nga samiti i NATO-s në Madrid në qershor.
Në këtë kuptim, situata është po aq e bllokuar si më parë.
Pyetja është se si mund të lindë kjo situatë fatkeqe. Çfarë ndodhi në të vërtetë në Madrid?
Në Madrid, qëllimi i deklaruar i presidentit amerikan ishte të arrinte një zgjerim të aleancës së mbrojtjes.
Në vetë çështjen, shpjegimi është sigurisht se marrëveshja hoqi veton e Erdoganit ndaj aplikimeve të Suedisë dhe Finlandës.
Vendet anëtare të NATO-s mund të nënshkruajnë protokollet e anëtarësimit në aleancë në marrëveshje të plotë dhe të paraqesin ratifikimin e hyrjes në parlamentet përkatëse.
Hungaria dhe Turqia mbeten.
Presion i mundshëm nga SHBA
Një arsye tjetër mund të ketë qenë se qeveria e atëhershme S (social demokratet) mendoi se do të ishte e mundur të ngatërrohej me marrëveshjen pa u takuar me Turqinë.
Fillimisht, kërkesa për dëbime u hodh poshtë në terma mjaft mendjemëdhenj duke iu referuar ligjit ndërkombëtar dhe pavarësisë së gjyqësorit suedez.
Nëse S ka jetuar në iluzionin se Turqia do të kënaqej me këtë, kjo është një fazë e kaluar.
Një rrethanë e tretë ka të ngjarë që SHBA-ja vazhdoi të vepronte prapa skenave ashtu si kur Joe Biden në fazat e hershme përpara sulmit rus ndaj Ukrainës shtyu që Finlanda dhe Suedia të aplikonin për anëtarësim.
Në Madrid, qëllimi i deklaruar i presidentit amerikan ishte të arrinte një zgjerim të aleancës së mbrojtjes. Edhe para samitit, Shtëpia e Bardhë dërgoi një deklaratë në të cilën u përshkrua si një “ngjarje historike për aleancën transatlantike”.
Konferencë e çuditshme për shtyp
Në Madrid, deri në fund dukej se negociatat me Turqinë do të dështonin.
Në orën e njëmbëdhjetë diçka ndodhi papritur dhe një takim i çuditshëm shtypi u thirr në një njoftim të shkurtër, ku u nënshkrua një Memorandum mirëkuptimi ligjërisht jo-detyrues (MoU) përpara se pjesëmarrësit të largoheshin përsëri nga dhoma pa u thënë asnjë fjalë e vetme. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jans Stoltenberg, Ministri i Jashtëm Finlandez Pekka Haavisto, Ministri i Jashtëm turk Mevlüt Çavusoglu, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan, presidenti finlandez Sauli Niinistö dhe Magdalena Andersson në Madrid.Foto:
HENRIK MONTGOMERY/TT/TT AGJENCIA E LAJMEVE
Një skenar shumë i mundshëm është që SHBA-të të vënë Turqinë dhe Suedinë/Finlandën nën presion të madh politik në mënyrë që Joe Biden të sjellë samitin “historik” për të cilin foli ai vetë kur u takua me median në ditën e parë – dhe përsëriti gjithashtu në konferencën përmbyllëse për shtyp: “Unë mendoj se të gjithë mund të pajtohemi se ky ka qenë një samit historik”.
Kur NATO ishte në gjendje të numëronte dy anëtarë të mundshëm në Madrid, presidenti amerikan arriti suksesin politik që po kërkonte dhe gjithashtu i vuri një gozhdë Rusisë. Për Vladimir Putinin, ishte një disfatë therëse që NATO vazhdoi të zgjerohej. “Putini donte më pak NATO, tani ai merr më shumë NATO”, siç tha Jens Stoltenberg.
Nga Jonas Gummesson
Gazetar dhe autor
AL in Sweden. 