Ajo që nuk përmendet është se veshja është uniformë SS. Dhe se “vendi ushtarak” është kampi i përqendrimit Ravensbrück për gratë.
Sot barakat e dobëta prej druri për të burgosurit janë zhdukur prej kohësh. Gjithçka që mbetet është një fushë e zbrazët, shkëmbore, rreth 80 km (50 milje) në veri të Berlinit.
Aty jetonin rojet femra, disa me fëmijët e tyre. Nga ballkonet mund të shikonin një pyll dhe një liqen të bukur.
“Ishte koha më e bukur e jetës sime,” tha një ish-gardiane femër, dekada më vonë.
Por nga dhomat e tyre të gjumit do të kishin parë edhe grupe të burgosurish me zinxhirë dhe oxhaqet e dhomës së gazit.
Gardianja Johanna Langefeld me djalin e saj dhe vajzën e një gardiani tjetër
Shumë vizitorë që vijnë në memorial pyesin për këto gra.
Nuk ka shumë pyetje për burrat që punojnë në këtë fushë,” thotë Andrea Genest, drejtoreshë e muzeut përkujtimor në Ravensbrück, ndërsa më tregon se ku jetonin gratë.
“Njerëzve nuk u pëlqen të mendojnë se gratë mund të jenë kaq mizore. “
Shumë nga të rejat vinin nga familje më të varfra, e lanë shkollën herët dhe kishin pak mundësi për karrierë
Një punë në një kamp përqendrimi nënkuptonte paga më të larta, strehim të rehatshëm dhe pavarësi financiare.
“Ishte më tërheqëse sesa të punoje në një fabrikë”, thotë Dr. Genest.
Shumë prej tyre ishin indoktrinuar herët në grupet naziste të të rinjve dhe besonin në ideologjinë e Hitlerit.
“Ata mendonin se po mbështesnin shoqërinë duke bërë diçka kundër armiqve të saj," tha ajo.
Kreatoriumi i kampit: vrasjet vazhduan deri në çlirim
Ferr dhe rehati në shtëpi
Brenda njërës prej shtëpive një ekspozitë e re shfaq fotot e grave në kohën e tyre të lirë. Shumica ishin në të njëzetat e tyre, të bukura me modele flokësh në modë.
Fotot i tregojnë ata duke buzëqeshur teksa pinë kafe dhe kek në shtëpi. Ose duke qeshur, krahët e lidhur, ndërsa shkojnë për shëtitje në pyllin aty pranë me qentë e tyre.
Selma punoi nën tokë në Holandën e pushtuar nga nazistët dhe me guxim ndihmoi familjet hebreje të arratiseshin.
Në shtator ajo botoi një libër në Mbretërinë e Bashkuar për përvojat e saj, Emri im është Selma.
Këtë vit do të dalë në vende të tjera, përfshirë Gjermaninë.
Prindërit dhe motra adoleshente e Selmës u vranë në kampe dhe pothuajse çdo vit ajo kthehet në Ravensbrück për të marrë pjesë në ngjarje për të siguruar që krimet e kryera këtu të mos harrohen.
Ravensbrück ishte kampi më i madh i Gjermanisë naziste vetëm për femra. Më shumë se 120,000 gra nga e gjithë Evropa u burgosën këtu.
Shumë prej tyre ishin luftëtarë të rezistencës ose kundërshtarë politikë. Të tjerët u konsideruan “të papërshtatshëm” për shoqërinë naziste: hebrenjtë, lezbiket, punonjëset e seksit ose gratë e pastreha.
Të paktën 30,000 gra vdiqën këtu. Disa u goditën me gaz ose u varën, të tjerët vdiqën nga uria, vdiqën nga sëmundjet ose punuan deri në vdekje.
Ato u trajtuan brutalisht nga shumë prej gardianeve femra – të rrahura, torturuara ose të vrarë. Të burgosurit u dhanë pseudonime, si “Brygyda e përgjakur” ose “Revolver Anna”.
Pas luftës, gjatë gjyqeve naziste për krimet e luftës në vitin 1945, Irma Grese u quajt “bisha e bukur” nga shtypi.
E re, tërheqëse dhe bjonde, ajo u shpall fajtore për vrasje dhe u dënua me vdekje me varje.
Klisheja e gruas bjonde, sadiste me uniformë SS më vonë u bë një figurë kulti e seksualizuar në filma dhe komike.
Por nga mijëra gra që punonin si roje SS, vetëm 77 u sollën në gjyq.
Dhe shumë pak u dënuan në të vërtetë.
Shefi i SS Heinrich Himmler viziton Ravensbrück (janar 1941)
By Damien McGuinness
BBC News, Ravensbrück, Germany
Ata e portretizuan veten si ndihmës injorantë – gjë që bëhet lehtësisht në Gjermaninë Perëndimore patriarkale të pasluftës.
Shumica nuk folën kurrë për të kaluarën.
Ata u martuan, ndryshuan emrat dhe u zbehën në shoqëri.
Një grua, Herta Bothe, e cila u burgos për akte të tmerrshme dhune, foli më vonë publikisht.
Herta Bothe
Ajo u fal nga britanikët, pas vetëm disa vitesh burg.
Në një intervistë të rrallë, të regjistruar në vitin 1999 pak para se të vdiste, ajo mbeti e papenduar.
“A kam bërë një gabim?
Herta Bothe
Jo. Gabimi ishte se ishte një kamp përqendrimi, por unë duhej të shkoja në të, përndryshe do të isha futur vetë në të. Ky ishte gabimi im.”
Herta Bothe
Ky ishte një justifikim që ish-gardianët e jepnin shpesh.
Por nuk ishte e vërtetë.
Të dhënat tregojnë se disa rekrutë të rinj u larguan nga Ravensbrück sapo e kuptuan se çfarë përfshinte puna. Ata u lejuan të shkonin dhe nuk pësuan pasoja negative.
E pyes Selmën nëse ajo mendon se rojet ishin monstra djallëzore.
“Unë mendoj se ato ishin gra të zakonshme që bënin gjëra djallëzore.
Mendoj se është e mundur me shumë njerëz, madje edhe në Angli.
Mendoj se kjo mund të ndodhë kudo.
Mund të ndodhë këtu nëse lejohet.”
Është një mësim drithërues për sot, beson ajo.
Pavarësisht krimeve të tmerrshme, pak nga gratë gardiane SS u dënuan pas luftës
Që nga lufta, rojet femra të SS janë fiksionalizuar në libra dhe filma. Më i famshmi ka qenë The Reader, një roman gjerman që më vonë u bë një film me Kate Winslet.
Një portë e Sobibor thotë “SS Sonderkommando” – emri për njësitë speciale të kampeve të vdekjes
Nazi Ravensbrück camp: How ordinary women became SS torturers
Image caption, Female guards at Ravensbrück (picture taken about 1940)
“Healthy, female workers between the ages of 20 and 40 wanted for a military site,” reads the job advertisement from a 1944 German newspaper. Good wages and free board, accommodation and clothing are promised.
What is not mentioned is that the clothing is an SS uniform. And that the “military site” is Ravensbrück concentration camp for women.
Today the flimsy wooden barracks for the prisoners are long gone. All that remains is an eerily empty, rocky field, about 80km (50 miles) north of Berlin.
Image caption, View of Ravensbrück in 1945
But still standing are eight solidly built, attractive villas with wooden shutters and balconies. They are a 1940s Nazi version of medieval German cottages.
That is where the female guards lived, some with their children. From the balconies they could overlook a forest and a pretty lake. “It was the most beautiful time of my life,” said one former female guard, decades later.
But from their bedrooms they would have also seen chain-gangs of prisoners and the chimneys of the gas chamber.
Image caption, Guard Johanna Langefeld with her son and another guard’s daughter
“A lot of visitors coming to the memorial ask about these women. There are not so many questions about men working in this field,” says Andrea Genest, director of the memorial museum at Ravensbrück, as she shows me where the women lived. “People don’t like to think that women can be so cruel.”
Many of the young women came from poorer families, left school early and had few career opportunities.
A job at a concentration camp meant higher wages, comfortable accommodation and financial independence. “It was more attractive than working in a factory,” says Dr Genest.
Many had been indoctrinated early in Nazi youth groups and believed in Hitler’s ideology. “They felt they were supporting society by doing something against its enemies,” she said.
Image caption, The camp crematorium: murders continued right up to liberation
Hell and home comforts
Inside one of the houses a new exhibition displays photos of the women in their spare time. Most were in their twenties, pretty with fashionable hairstyles.
The pictures show them smiling while having coffee and cake at home. Or laughing, arms linked, as they go for walks in the nearby forest with their dogs.
Image caption, A Christmas table card for SS guard Anna Enserer
The scenes look innocent – until you notice the SS insignia on the women’s clothes, and you remember that those same Alsatian dogs were used to torment people in the concentration camps.
Some 3,500 women worked as Nazi concentration camp guards, and all of them started out at Ravensbrück. Many later worked in death camps such as Auschwitz-Birkenau or Bergen-Belsen.
Image caption, Liberation of Ravensbrück, 30 March 1945
“They were awful people,” 98-year-old Selma van de Perre tells me on the phone from her home in London. She was a Dutch Jewish resistance fighter who was imprisoned in Ravensbrück as a political prisoner.
“They liked it probably because it gave them power. It gave them lots of power over the prisoners. Some prisoners were very badly treated. Beaten.”
Selma worked underground in the Nazi-occupied Netherlands and bravely helped Jewish families escape. In September she published a book in the UK about her experiences, My Name Is Selma. This year it will be released in other countries, including Germany.
Selma’s parents and teenage sister were killed in the camps, and almost every year she returns to Ravensbrück to take part in events to ensure the crimes committed here are not forgotten.
Ravensbrück was Nazi Germany’s largest female-only camp. More than 120,000 women from all over Europe were imprisoned here. Many were resistance fighters or political opponents. Others were deemed “unfit” for Nazi society: Jews, lesbians, sex workers or homeless women.
At least 30,000 women died here. Some were gassed or hanged, others starved, died of disease or were worked to death.
They were treated brutally by many of the female guards – beaten, tortured or murdered. The prisoners gave them nicknames, such as “bloody Brygyda” or “revolver Anna”.
After the war, during the Nazi war crimes trials in 1945, Irma Grese was dubbed the “beautiful beast” by the press. Young, attractive and blonde, she was found guilty of murder and sentenced to death by hanging.
The cliche of the blonde, sadistic woman in an SS uniform later became a sexualised cult figure in films and comics.
But out of thousands of women who worked as SS guards, only 77 were brought to trial. And very few were actually convicted.
Image caption, SS chief Heinrich Himmler visiting Ravensbrück (Jan 1941)
They portrayed themselves as ignorant helpers – easily done in patriarchal post-war West Germany. Most never talked about the past. They got married, changed their names and faded into society.
One woman, Herta Bothe, who was jailed for horrendous acts of violence, did later speak publicly. She was pardoned by the British, after just a few years in prison. In a rare interview, recorded in 1999 just before she died, she remained unrepentant.
“Did I make a mistake? No. The mistake was that it was a concentration camp, but I had to go to it, otherwise I would have been put into it myself. That was my mistake.”
That was an excuse former guards often gave. But it was not true. Records show that some new recruits did leave Ravensbrück as soon as they realised what the job involved. They were allowed to go and did not suffer negative consequences.
I ask Selma if she thinks the guards were diabolical monsters. “I think they were ordinary women doing diabolical things. I think it’s possible with loads of people, even in England. I think that can happen anywhere. It can happen here if it’s allowed.”
It’s a chilling lesson for today, she believes.
Image caption, Despite horrific crimes, few of the women guards were convicted after the war
Since the war female SS guards have been fictionalised in books and films. The most famous has been The Reader, a German novel that later became a film starring Kate Winslet.
Sometimes the women are portrayed as exploited victims. At other times as sadistic monsters.
The truth is more horrifying. They were not extraordinary monsters, but rather ordinary women, who ended up doing monstrous things
AL in Sweden. 