Pas kësaj linje qëndrojnë të gjitha kryeqytetet e shteteve të lashta të Evropës Qendrore dhe Lindore.
Varshavë, Berlin, Pragë, Vjenë, Budapest, Beograd, Bukureshti dhe Sofja, të gjitha këto qytete të famshme dhe popullsitë rreth tyre shtrihen në atë që unë duhet ta quaj sferën sovjetike, dhe të gjitha i nënshtrohen në një formë ose në një tjetër, jo vetëm ndikimit sovjetik, por një ndikimi shumë të lartë dhe, në shumë raste, në rritje. masë kontrolli nga Moska”.
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Winston Churchill flet së bashku me Presidentin e SHBA Harry S. Truman (ulur, në qendër) në Kolegjin Westminster në Fulton, Misuri më 5 mars 1946. Foto nga Muzeu Kombëtar i Churchillit të Amerikës.
Ky fjalim konsiderohet si një nga artikulimet e para dhe më të qarta të Luftës së Ftohtë, gjatë së cilës dëshira e Bashkimit Sovjetik për të dominuar fqinjët e tij e mbajti Evropën të ndarë për dekada.
Për më shumë se 40 vjet, “shtetet e lashta të Evropës Qendrore dhe Lindore” duruan nën qeveritë komuniste që u ndikuan dhe u ndërhynë nga Moska.
Ata u detyruan t’i bashkoheshin Paktit të Varshavës të kontrolluar nga Sovjetik në 1955, i cili i lejoi Bashkimit Sovjetik të mbante një prani ushtarake në vendet e tyre – dhe të pushtonte drejtpërdrejt territoret e tyre nëse nuk përmbushnin kërkesat e tij.
Kjo çoi në goditje të dhunshme ndaj çdo opozite demokratike ndaj komunizmit, si pushtimi sovjetik për të shtypur Revolucionin Hungarez në 1956, dhe pushtimi i Paktit të Varshavës në Çekosllovaki pas përpjekjeve për reforma të Pranverës së Pragës në 1968.
Përfundimisht, megjithatë, aktivizmi bazë për liri në vendet e Bllokut Lindor përgjatë viteve 1980 çoi në një reagim zinxhir ngjarjesh në 1989 që përfundimisht i dha fund Luftës së Ftohtë. Kjo përfshinte:
◾️Lëvizja punëtore Solidarność (Solidariteti) dhe grevat masive, që çuan në zgjedhjet e para të lira në Poloni që nga Lufta e Dytë Botërore (4 qershor 1989)
◾️Pikniku Pan-Evropian, ku mijëra njerëz nga Lindja dhe Perëndimi mundën të mblidheshin lirshëm kur u hap kufiri midis Austrisë dhe Hungarisë (19 gusht 1989)
◾️Rruga Baltike, një zinxhir njerëzor prej dy milionë njerëzve në të gjithë Estoninë, Letoninë dhe Lituaninë (23 gusht 1989)
◾️Protestat Ecoglasnost nga ambientalistët në Bullgari (duke filluar në tetor dhe duke shpërthyer në një marshim të madh më 3 nëntor 1989)
◾️Rënia e Murit të Berlinit në Gjermani (9 nëntor 1989)
◾️Revolucioni Kadife në Çekosllovaki, ku demonstratat studentore në Pragë u shndërruan në protesta masive që i dhanë fund sundimit njëpartiak komunist (17 nëntor – 29 dhjetor 1989)
◾️Revolucioni i Krishtlindjeve në Rumani, ku qeveria komuniste u përmbys kur ushtria pushoi së zbatuari goditjet e dhunshme dhe ndërroi anën, duke u bashkuar me protestuesit që bënin thirrje për demokraci (16-25 dhjetor 1989)
Gjatë dekadës së ardhshme, vendet që kishin rifituar lirinë e tyre vazhduan të reformonin qeveritë, ekonomitë dhe shoqëritë civile të tyre.
Ata gjithashtu kërkuan të krijonin lidhje më të ngushta me ish-kundërshtarët e tyre nga Perëndimi.
Kjo përfshinte vendosjen e marrëdhënieve me NATO-n, e cila deklaroi në Samitin e Londrës në vitin 1990 se do të "shtrirë dorën drejt vendeve të Lindjes që ishin kundërshtarët tanë në Luftën e Ftohtë dhe do t'u shtrijë atyre dorën e miqësisë".
Disa nga vendet e ish-Bllokut Lindor vendosën që siguria e tyre do të shërbehej më së miri duke u anëtarësuar në NATO si vende anëtare.
Kjo çoi në rritjen e dialogut mes tyre dhe NATO-s, dhe brenda vetë NATO-s, për një zgjerim të mundshëm.
◾️Si rezultat, NATO prodhoi Studimin e vitit 1995 mbi Zgjerimin e NATO-s për të përcaktuar standardet që vendet aspirante do të duhej të përmbushnin në mënyrë që të bëheshin aleatë të NATO-s. ◾️Dy vjet më vonë, udhëheqësit e NATO-s ranë dakord në Samitin e Madridit të vitit 1997 për të filluar negociatat e pranimit me Çekinë, Hungarinë dhe Poloninë.
NATO ka vazhduar të zgjerohet pas asaj dite historike të Pavarësisë, pasi më shumë vende kanë kërkuar t’i bashkohen Aleancës.
Në Samitin e Pragës 2002 – Samiti i parë i NATO-s i mbajtur në një vend të ish-Bllokut Lindor – Udhëheqësit Aleatë ranë dakord të fillonin bisedimet e pranimit me shtatë vende të tjera.
Më 29 mars 2004, Bullgaria, Estonia, Letonia, Lituania, Rumania, Sllovakia dhe Sllovenia iu bashkuan NATO-s.
Shqipëria dhe Kroacia ishin të radhës, duke iu bashkuar NATO-s më 1 prill 2009.
Më pas erdhi Mali i Zi më 5 qershor 2017, Maqedonia e Veriut më 27 mars 2020,
Finlanda më 4 prill 2023 dhe Suedia më 7 mars 2024.
“Politika e dyerve të hapura” të NATO-s bazohet në nenin 10 të traktatit të saj themelues. Çdo vendim për të ftuar një vend për t’u anëtarësuar në Aleancë merret nga Këshilli i Atlantikut të Veriut mbi bazën e konsensusit midis të gjithë Aleatëve.
Dera e NATO-s mbetet e hapur për çdo vend evropian që është në gjendje të marrë përsipër angazhimet dhe detyrimet e anëtarësimit dhe të kontribuojë për sigurinë në zonën euro-atlantike.
Aktualisht, tre vende partnere kanë deklaruar aspiratat e tyre për anëtarësim në NATO: Bosnja dhe Hercegovina, Gjeorgjia dhe Ukraina.
AL in Sweden. 