Ndërsa presidenti i SHBA Joe Biden ishte duke u kthyer nga Arabia Saudite në SHBA, ish-ministri i Jashtëm i Iranit, Sayyid Kamal Kharazi, i tha televizionit Al-Jazeera se Irani ka aftësinë për të prodhuar armë bërthamore, por zgjedh të mos e bëjë këtë.
“Nuk është sekret që ne kemi aftësinë teknike për të bërë një bombë bërthamore, por nuk kemi asnjë vendim për ta bërë këtë”.
Kharazi shtoi: “Brenda pak ditësh ne mund të pasurojmë uranium deri në 60 përqind dhe ne mund të prodhojmë lehtësisht uranium të pasuruar 90 përqind”.
Pasurimi 90 për qind është niveli i kërkuar për montimin e bombës.
A është një taktikë frikësuese nga Irani për të forcuar pozicionin e tij në negociatat e ndërlikuara mbi programin e energjisë bërthamore të vendit?
Së shpejti do të bëhen dy muaj që kur Irani mbylli kamerat e vëzhgimit të OKB-së në objektet bërthamore.
Një taktikë që Irani e ka përdorur që nga viti 2018, kur ish-presidenti i SHBA-së, Donald Trump, prishi marrëveshjen e energjisë bërthamore që pjesa tjetër e botës nënshkroi me Iranin në 2015. Sa herë që Irani dhe SHBA ngecin në negociatat e tyre, Teherani mbyll mbikëqyrjen kamera ose ndalon inspektorët të bëjnë vizita të shpejta në objekte të ndryshme.
Udhëheqësi suprem i Iranit Ali Khamenei lëshoi një fetva gojore në vitin 2003, duke ndaluar përdorimin e armëve bërthamore dhe armëve të tjera të shkatërrimit në masë.
Dy vjet më vonë, fetvaja u përkthye në gjuhë të ndryshme dhe u botua në faqen e internetit të liderit suprem
.
Ai u interpretua si një sinjal i qartë për botën e jashtme se ambiciet e Iranit ishin të kufizuara vetëm në aksesin në energjinë bërthamore dhe jo në armët bërthamore.
Por shumë kanë ndodhur që atëherë.
Përveçse Irani nuk i beson Shteteve të Bashkuara, luftërat në Lindjen e Mesme dhe lufta në Ukrainë kanë çuar në strategji të reja si në Iran ashtu edhe në botë
Që kur presidenti amerikan Joe Biden erdhi në pushtet, bisedimet për energjinë bërthamore të Iranit kanë rifilluar pjesërisht.
Irani bën një sërë kërkesash, për shembull që SHBA duhet të heqë etiketën terroriste ndaj Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike, e cila është krahu më i fortë ushtarak i Iranit si brenda vendit, por edhe në vendet fqinje ku Irani është thellësisht i përfshirë në konflikte të ndryshme.
Përveç kësaj, Irani kërkon të marrë mbrapsht asetet e tij të ngrira, të cilat vlerësohen të jenë rreth 120 miliardë dollarë amerikanë në vende të ndryshme.
Gjatë vizitës së tij në Izrael, presidenti amerikan Joe Biden tha se SHBA nuk do të lejojë kurrë që Irani të marrë armë bërthamore.
Si Izraeli ashtu edhe vendet e Gjirit kanë frikë se Irani është në rrugën drejt blerjes së armëve bërthamore.
Deri më 24 shkurt, bota e jashtme llogariste gjithashtu në mbështetjen e Rusisë për të kundërshtuar ambiciet e Iranit për të hyrë në klubin e armëve bërthamore. Por lufta kundër Ukrainës duket se ka bërë që Rusia të ndryshojë taktikat e saj. Pas vizitës së pafrytshme të Bidenit në Lindjen e Mesme, presidenti rus Vladimir Putin mbërriti në Iran. Fotografia e Putinit, Erdoganit dhe Raisit është më pak interesante. Është imazhi i Putinit dhe liderit suprem Ali Khamenei që thotë shumë për marrëdhëniet e reja midis vendeve.
Që kur lufta në Ukrainë preku mbarë botën, Rusia ka theksuar në raste të ndryshme se rendi i vjetër botëror është zhdukur. Moska i referohet faktit se ndikimi i SHBA-së në botë është tkurrur.
Tashmë ne shohim se vendet e Gjirit po flirtojnë me Rusinë. India dhe Pakistani tregojnë interes për naftën e lirë ruse. Turqia po merr dritën jeshile ruse për të reduktuar praninë e grupeve të armatosura kurde në Siri dhe Irak dhe NATO-ja ka probleme të brendshme me të pasur një udhërrëfyes të qartë se si të ndalojë ose luftojë pushtimin rus të Ukrainës.
Ju tashmë mund të shihni në terren në Siri se roli aktiv i Rusisë i është dorëzuar Iranit. Para luftës në Ukrainë, Moska ishte më e pranishme në Siri. Tani, ndërsa Rusia është e zënë me luftën në Ukrainë, Iranit i është dashur të marrë përsipër rolin në Siri. Lufta në Siri, lufta në Jemen, Hezbollahu në Irak dhe në Liban, Hamasi dhe xhihadi në Gaza janë karta të rëndësishme që Irani ka përdorur në negociatat e tij për energjinë bërthamore gjatë viteve të fundit. Këto karta mbeten dhe mund të riaktivizohen nëse negociatat nuk çojnë në rezultate.
Por ajo që shqetëson botën e jashtme është çështja e bombës atomike. Kartës së fortë të Iranit në rajon i është bashkuar tani edhe lufta e Rusisë në Ukrainë.
Pak besonin se Rusia do të pushtonte Ukrainën. Deri në fund, bota e jashtme llogariste që Putini të ndryshonte mendje. Ai nuk e bëri. Për një kohë të gjatë, bota e jashtme ka besuar se Rusia nuk i jep dritën jeshile Iranit për të prodhuar bombën atomike. Por “rendi botëror” i vjetër që thotë Rusia është zhdukur.
Nuk ka asnjë pengesë që Irani të prodhojë bombën – ose të befasojë botën e jashtme duke marrë bombën.
Ky në vetvete është një sinjal i qartë se Irani është i aftë të ndërmarrë një hap tjetër – të tronditë botën dhe të marrë bombën.
E vetmja pengesë mund të jetë fetvaja e vitit 2003. Por edhe fetvatë ndryshojnë në varësi të rrethanave.
Nga KASEM HAMADE
AL in Sweden. 